Συμπόσιο Πλάτωνος: Διάλογος Διοτίμας Σωκράτη περί Έρωτος μέρος Γ

 Δ- Προφανώς λοιπόν οι άνθρωποι ερωτεύονται το αγαθό;

Σ-Ναι

Δ- Άρα οι άνθρωποι ποθούν να κάνουν κτήμα το καλό.

Σ- Συμφωνούμε

Δ- Και όχι μόνο το θέλουν κτήμα τους προσωρινά αλλά για πάντα

Σ- Να το προσθέσουμε κι αυτό

Δ- Συνοψίζουμε λοιπόν: Ο έρωτας είναι ο πόθος του ανθρώπου να κάνει για πάντα κτήμα του το καλό

Σ- Ο λόγος σου είναι ότι πιο αληθινό.

Δ- Από τη στιγμή που ορίσαμε τον Έρωτα, πρέπει να απαντήσουμε το ακόλουθο ερώτημα: Ποιων ο ζήλος και η υπέρ-προσπάθεια θα μπορούσε να αποκληθεί έρωτας; Με ποιο τρόπο επιδιώκουν οι εραστές του ωραίου να το αποκτήσουν και με ποια (διαμέσου ποιας ) ενέργεια προσπαθούν να το κάνουν δικό τους;

Σ- Διοτίμα αν ήξερα την απάντηση δεν θα έτρεφα τόσο θαυμασμό για τη σοφία σου και δεν θα γινόμουν μαθητής σου για να με διδάξεις αυτό που συζητάμε.

Δ-Η ενέργεια που ψάχνουμε είναι ο τοκετός μέσα στην ομορφιά. Τοκετός που μπορεί να είναι τόσο σωματικός όσο και ψυχικός.

Σ- Το νόημα αυτών που είπες μόνο μάντης μπορεί να μας το πει. Εγώ νόημα δεν βγάζω.

Δ- Θα σου το εξηγήσω λοιπόν. Όλοι οι άνθρωποι κυοφορούν τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Η επιθυμία μας για τοκετό ωριμάζει σε μια ορισμένη ηλικία. Αλλά δεν μπορούμε να έχουμε τοκετό μες στην ασχήμια αλλά στην ομορφιά. Η συνεύρεση αντρός και γυναικός είναι τοκετός, και η πράξη αυτή έχει κάτι το θεϊκό, είναι ένα είδος αθανασίας. Η γέννα, ως πράξη αθανασίας είναι ανάρμοστο να συμπορεύεται με την ασχήμια, συμπορεύεται με την ομορφιά. Αυτός είναι και ο λόγος που όταν αυτός που κυοφορεί προσεγγίζει κάτι όμορφο, γίνεται ευδιάθετος κυοφορεί και γεννά μες στη χαρά.. Αντίθετα η ασκήμια απωθεί τη γέννηση την κάνει αδύνατη. Το άτομο που κυοφορεί νιώθει έξαψη για την ομορφιά, επειδή αυτή το λυτρώνει από τους πόνους της γέννας. Σωκράτη ο έρωτας δεν ποθεί το ωραίο όπως φαντάζεσαι.

Σ- Τι ποθεί λοιπόν;

Δ- Τι γέννα και τον τοκετό μες στην ομορφιά

Σ- Πολύ ώραια;

Δ- Γιατί όμως κάθε θνητό πλάσμα ποθεί τη γέννα; Επειδή η γέννα δίνει στο θνητό που γεννά μια επίφαση αθανασίας. Ο άνθρωπος ποθεί μια ευτυχισμένη παντοτινή αθανασία. Αυτός ο πόθος είναι ο Έρωτας.

Σ- (Προς συμποσιαστές) .όλα αυτά μου δίδασκε η Διοτίμα για τον Έρωτα. Κάποια στιγμή με ρώτησε:

Δ- Σωκράτη ποια νομίζεις είναι η αιτία αυτού του πόθου και αυτού του έρωτα; Δεν έχεις παρατηρήσει πόσο εκνευρισμένα φαίνονται όλα τα ζωντανά, όταν  τα κυριεύει ο ερωτικός πόθος; Και μετά όταν γεννούν πόσες θυσίες κάνουν για τα παιδιά τους; Στερούνται τα ίδια την τροφή για να ταΐσουν τα νεογνά τους. Μπορούν και να πεθάνουν ακόμα για να γλυτώσουν τα τέκνα τους από δυνατότερα ζώα που θέλουν να τα κατασπαράξουν. Και μπορεί οι άνθρωποι να εκλογικεύουν αυτές τις συμπεριφορές. Τα ζώα όμως; Ποια αιτία τα κινεί σε αυτή την συμπεριφορά; Τι εξήγηση δίνεις εσύ Σωκράτη επί τούτου;

Σ- Δεν Ξέρω.

Δ- Πώς θα γίνεις και εσύ κάποτε δάσκαλος των άλλων επί του θέματος, αν δεν το κατανοήσεις το φαινόμενο έρωτα σε όλες του τις εκφάνσεις;

Σ- Γι’ αυτό είμαι εδώ και σε ακούω γιατί χρειάζομαι ένα σοφό δάσκαλο να με διδάξει. Προχώρα λοιπόν και πες μου όσα πρέπει να μάθω.

Δ- Αν έχεις βεβαιωθεί ότι ο σκοπός του έρωτα είναι η αναζήτηση της αθανασίας, δεν πρέπει να έχεις απορίες. Η θνητή φύση πάντοτε προσπαθεί να κερδίσει ένα μερίδιο αθανασίας. Και ο μόνος τρόπος να πετύχει τη ψευδαίσθηση  της αθανασίας είναι ο τοκετός, που αφήνει στη θέση του παλιού ένα ομοειδές νεότερο Ον.

Ο τοκετός (γέννα) έχει και την έννοια της συνέχειας. Για παράδειγμα θεωρούμε ότι ένας άνθρωπος παραμένει το ίδιο πλάσμα σε όλη του τη ζωή, παρόλο που η όψη και τα χαρακτηριστικά του αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Από παιδί γίνεται ενήλικας ψηλώνει και αποκτά τα χαρακτηριστικά του φύλου του. Με το γήρας απόκτα ρυτίδες χάνει τα μαλλιά του και τη σφρίγος του σώματος, Οι αλλαγές όμως δεν περιορίζονται στο σωματικό άνθρωπο αλλά και στο ψυχικό του κόσμο. Η διάθεση του ανθρώπου υπόκειται σε συνεχή μεταβολή, όπως και ο χαρακτήρας του, οι επιθυμίες του, οι χαρές και οι λύπες του. Τα χαρακτηριστικά του ψυχικού μας κόσμου δεν είναι αιώνια. Άλλα έρχονται σταδιακά από την ανυπαρξία στην ύπαρξη και άλλα σταδιακά βυθίζονται στο πέλαγος της λησμονιάς. Ούτε οι γνώσεις μας είναι σταθερές. Άλλες ενώ τις αποκτούμε με κόπο τις ξεχνούμε και άλλες με τη μελέτη έρχονται στο προσκήνιο. Η λήθη είναι η αποχώρηση της γνώσης από το πνεύμα μας, ενώ η μελέτη είναι η μέθοδος απόκτησης νέας γνώσης και με αυτή το απόθεμα γνώσης που διαθέτουμε αυξάνεται αντισταθμίζοντας τις απώλειες που φέρνει η λήθη. Ο τρόπος ύπαρξης των θνητών είναι ένα συνεχές γίγνεσθαι, κάτι σαν πάλη μεταξύ φθοράς και αναδημιουργίας, ενώ η θεϊκή  ύπαρξη είναι σταθερή και αναλλοίωτη ως προς τα χαρακτηριστικά της. Μέσω της πάλης της να γεννήσει μια θέση στο είναι η θνητή φύση αποκτά μερίδιο στην αθανασία. Όλα τα ανθρώπινα όντα θεωρούν ως το πλέον πολύτιμο απόκτημα τους τα παιδιά τους. Γιατί τα παιδιά τους είναι η μετοχή τους στην αθανασία. Η παιδοποιία είναι έρως αθανασίας και η απάντηση του θνητού ανθρώπου στο θάνατο.