Πώς έμαθαν την πτώση της Τροίας στις Μυκήνες σε 10 μόλις ώρες;

Φρυκτωρίες: Οι αρχαίες ελληνικές τηλεπικοινωνίες από την εποχή του Ομήρου

 Με ποιο τρόπο το μήνυμα της πτώσης της Τροίας έφτασε στις Μυκήνες και στο Άργος μέσα σε μερικές ώρες; Στην τραγωδία Αγαμέμνων, που γράφτηκε πριν 25 αιώνες από τον Αισχύλο, η βασίλισσα Κλυταιμνήστρα πληροφορεί το χορό ότι η Τροία έπεσε στα χέρια των Αχαιών. Έκπληκτος ο χορός ρωτά: Ποιος μπόρεσε βασίλισσα μου το χαρμόσυνο μήνυμα τόσο γρήγορα να φέρει; Και η άνασσα απαντά:

«Η φωτιά, που στέλνει λάμψη φωτεινή από την Ίδη. Ένας φρυκτός στον άλλο έστελνε τη φλόγα ώς εδώ από φωτιά ετοιμασμένη· η Ίδη στο Ερμαίο ακρωτήριο της Λήμνου· κι απ᾽ το νησί αυτό πήρε τη μεγάλη  φλόγα ο κρημνός του Άθω, όπου ο Ζευς βασιλεύει. Τόσο μεγάλη άναψε, ώστε το πέλαγος να ξεπεράσει η δύναμη του κινητού φεγγοβολήματος και να μεταδώσει το χρυσό φως της χαρούμενο, σαν να᾽ταν κάποιος ήλιος, στις βίγλες του Μακίστου στην Εύβοια. Κι αυτός, χωρίς αργοπορία και χωρίς να νικηθεί ανόητα απ᾽ τον δίδυμο του θανάτου αδελφό, δεν παραμέλησε το χρέος του ν᾽ αναγγείλει. Έρχεται μακριά το φως της φρυκτωρίας και φέρνει ώς τα ρεύματα του Ευρίπου το άγγελμα, στους φύλακες του Μεσσαπίου όρους της Βοιωτίας.  Εκείνοι άναψαν φλόγα τρανή και το ανάγγειλαν πιο πέρα ανάβοντας σωρό από ξερά ρείκια. Μ᾽ όλη της τη δύναμη η λάμψη, χωρίς ποτέ να σκοτεινιάσει, πήδηξε, σαν γελαστό φεγγάρι, πάνω από του ποταμού Ασωπού την πεδιάδα και στην κορφή του Κιθαιρώνα σήκωσε άλλο φρυκτό πομπό φωτιάς. Καμιά από τις σκοπιές της υπαίθρου δεν αμέλησε να στείλει μακριά τη φλόγα. Και πέρασε το φως πάνω απ᾽ τη Γοργώπη λίμνη και φθάνοντας στην Αίγινα σήμανε να δώσουν από  εκεί το σύνθημα της φλόγας.

[Στέλνουν κι αυτοί ολοπρόθυμα ανάβοντας μεγάλες γλώσσες πύρινες, που έλαμπαν  τόσο, ώστε να ξεπεράσουν τ᾽ όρθιο ακρωτήρι του Σαρωνικού πορθμού. Γοργά προχωρούσε η λάμψη, ώς που έφθασε στην κορφή του Αραχναίου της Αργολίδας , στις σκοπιές   που ᾽ναι  κοντά στην πόλη. Κι έπειτα αστράφτει εδώ στων Ατρειδών τη στέγη το φως, που πρωτογέννησε της Ίδης η φωτιά. Τέτοιες διαταγές έδωσα στους λαμπαδηφόρους, να μεταδώσουν ο ένας στον άλλο της φωτιάς το σύνθημα. Αξίζει βέβαια συγχαρητήρια ο πρώτος όσο κι ο τελευταίος σκοπός που έτρεξε το πυρφόρο μήνυμα να μεταδώσει.  Αυτό το σύνθημα και το τεκμήριο μου έστειλε, ο άνδρας μου από την Τροία.

Η φρυκτωρία ήταν σύστημα οπτικών τηλεπικοινωνιώ με φρυκτούς, δηλαδή φλεγόμενα δαδιά ή πυρσούς. Χρησιμοποιήθηκε  στην αρχαιότητα με σκοπό τη γρήγορη μετάδοση μηνύματος σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων, σε τόπους που πολλές φορές τους χώριζε θάλασσα. Το άναμμα του πρώτου πυρσού ακολουθούν διαδοχικά οι υπόλοιποι φρυκτωροί  σαν ντόμινο ώστε να αναμεταδοθεί η κωδικοποιημένη είδηση . Το δίκτυο αυτό αναπτύχθηκε  για στρατιωτικούς σκοπούς.

Το άγγαρον πυρ, τη φωτιά   δηλαδή που στέλνει το μήνυμα, την άναβαν στους σταθμούς μετάδοσης – παρατήρησης, που ονομάζονταν «φρυκτώρια». Πρόκειται για ειδικά  κτίσματα σε  υπερυψωμένα σημεία,  όπως βουνοκορυφές, ή πύργους, που είναι ορατά μεταξύ τους ανά δύο. Ο «φρυκτωρός»,  ο φύλακας - επιστάτης του φρυκτωρίου  μεταβιβάζει το πύρινο σήμα μέσω φλόγας ή πυκνού καπνού, ανάλογα με τις συνθήκες ορατότητας και τον κώδικα που είναι δασκαλεμένος να χρησιμοποιήσει. Η επινόηση της φρυκτωρίας αποδίδεται στον Παλαμήδη τον εξυπνότερο από τους Έλληνες που εκστράτευσαν στην Τροία. ( Αν έχετε ακούσει ότι ο εξυπνότερος από τους Αχαιούς που πήγαν στην Τροία ήταν ο Οδυσσέας, αυτό είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα ιστορία που ίσως την αφηγηθούμε μια άλλη φορά.