Ο Απολλόδωρος συνέχισε: « Ο Αριστόδημος μου είπε ότι η ομιλία του Αγάθωνα προκάλεσε ζωηρές επιδοκιμασίες». Ο Σωκράτης απευθύνθηκε στον Ερυξίμαχο και του είπε: « Εξακολουθείς να πιστεύεις πως ο φόβος που με κυρίεψε είναι αδικαιολόγητος; Ορθά δεν μάντεψα ότι η ομιλία του Αγάθωνα θα ήταν θαυμάσια και ότι δεν θα μου άφηνε τίποτε πρωτότυπο να πω για τον φτερωτό θεό;» Ο γιος του Ακουμενού (Σ.1) απάντησε: « Σωστά υπόθεσες ότι ο Αγάθωνας θα έκανε μια φίνα ομιλία, όμως δεν πιστεύω ότι δεν θα προσπαθήσεις να κλέψεις την παράσταση» Ο δάσκαλος του Πλάτωνα ανταπάντησε: «Πώς ευλογημένε θα βρω κάτι να πω , ύστερα από μια τόσο ωραία ομιλία; Η τελευταία της παράγραφος ιδιαίτερα αποτελεί μια εξαιρετική κορύφωση, που παρ’ ολίγο να το βάλω στα πόδια από την αμηχανία μου, ότι θα πρέπει να απαντήσω σε ένα τέτοιο ομιλητή.(Σ.2) Ήταν τόσο καλός που μου θύμισε τον σοφιστή ρήτορα Γοργία. Ακόμα τον Όμηρο που περιέγραψε στο φόβο του Οδυσσέα όταν τράπηκε σε φυγή μήπως η Περσεφόνη του εκσφενδονίσει το κεφάλι της γοργόνας (Σ.3) και τον πετρώσει. Όμοια και εγώ είμαι έτοιμος να τραπώ σε φυγή. Σκέφτομαι ότι θα γίνω καταγέλαστος που δήλωσα ειδικός περί του θέματος». Και συνέχισε ο Σωκράτης με πικρή ειρωνεία. «Με το μικρό μου μυαλό πίστεψα ότι πρώτιστα πρέπει να λέμε την αλήθεια για το θέμα που εγκωμιάζουμε και όχι να τη σκεπάζουμε με ρητορικά σχήματα. Από τις αλήθειες να επιλέγουμε τις ωραιότερες και να κάνουμε την πιο ευπρόσωπη παρουσίαση τους. Είχα μεγάλη αυτοπεποίθηση για μια τέτοιων προδιαγραφών ομιλία. Από ότι φαίνεται όμως οι ορθές προδιαγραφές της ομιλίας είναι να στολίζεις το αντικείμενο εγκωμιασμού με προτερήματα, ανεξαρτήτως αν αυτά ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Γι’ αυτό παραφορτώσατε τον Έρωτα με στολίδια, παρουσιάζοντας μια εξιδανικευμένη εικόνα του». Και συνέχισε « αρνούμαι αυτή τη μεθόδευση εξωραϊσμού, αλλά θα πω μόνο την αλήθεια., ακολουθώντας τη δική μου μέθοδο διαπραγμάτευσης για να αποτυπώσω ορθά την πραγματικότητα» και απευθυνόμενος στο Φαίδρο « Σκέψου αν θέλετε να ακούσετε μια τέτοια ομιλία, χωρίς λεκτικά στολίδια, αλλά αληθινή»
Οι υπόλοιποι ομιλητές του είπαν να αναπτύξει το θέμα του όπως ήθελε, συνέχισε ο Αριστόδημος, και ο Σωκράτης απευθύνθηκε προς τον Φαίδρο. «Επέτρεψε μου να ρωτήσω κάποια πραγματάκια τον Αγάθωνα ώστε να βεβαιωθούμε ότι όλοι μιλάμε για το ίδιο πράγμα». Ο Φαίδρος συμφώνησε και ο Σωκράτης απευθυνόμενος στον Αγάθωνα του είπε: « Ωραίο ήταν το προοίμιο της ομιλίας σου στο οποίο είπες ότι θα παρουσιάσεις τον ίδιο τον Έρωτα, τη φύση του πρώτιστα και δευτερευόντως τα έργα του». Απάντησε μου λοιπόν : «Ο Έρωτας εκ φύσεως είναι έρωτας κάποιου, με τον ίδιο τρόπο που ο πατέρας είναι πατέρας κάποιου γιού ή θυγατέρας;» Ο Αγάθωνας απάντησε καταφατικά. «Δεν ισχύει το ίδιο και για τη μητέρα, ότι είναι μητέρα του γιού ή της κόρης της;» ξαναρώτησε ο Σωκράτης. Ο Αγάθωνας συμφώνησε και έδωσε παρόμοια απάντηση στην ερώτηση. «Ο αδελφός είναι αδελφός κάποιου/ας ή όχι; » Ο Σωκράτης συνέχισε: « Ο Ερωτας είναι έρωτας κανενός ή κάποιου;» «Αναμφίβολα είναι έρωτας κάποιου» απάντησε ο Αγάθωνας και ο Σωκράτης προχώρησε: «Να θυμάσαι αυτό το κάποιου. Πες μου όμως αν ο έρωτας ποθεί το αντικείμενο του πόθου του» « Σίγουρα το ποθεί», απάντησε ο Αγάθωνας περίεργος για το που το πάει ο συνομιλητής του.
Ο δάσκαλος του Πλάτωνα συνέχισε:
«Πότε ποθεί ο Έρωτας το αντικείμενο του πόθου του; Πριν να το κατακτήσει ή μετά
που το έκανε δικό του; » «Πιθανότατα το ποθεί πριν να το κατακτήσει» απάντησε ο
Αγάθωνας αλλά με μια δεύτερη παρόμοια ερώτηση ο Σωκράτης τον ανάγκασε να
παραδεχθεί ότι ο ερωτικός πόθος είναι αποτέλεσμα της έλλειψης του ποθητού
προσώπου και ότι είναι αδύνατο να ποθείς κάτι το οποίο πλήρως κατέχεις. Ο
Σωκράτης εμπέδωσε το επιχείρημα του με την πιο κάτω ερώτηση: « Θα μπορούσε
κάποιος όντας δυνατός ή μεγαλόσωμος να επιθυμούσε τις πιο πάνω θετικές
ιδιότητες για τον εαυτό του;» Ο Αγάθωνας αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ο
κάτοχος των πιο πάνω ιδιοτήτων, δεν μπορεί να αισθάνεται την έλλειψη τους.
Περαιτέρω ο Σωκράτης επιχειρηματολόγησε: «Μπορεί ο υγιής να πει ότι ποθεί την
υγεία, ο ρωμαλέος τη δύναμη και ο ευκίνητος την ευκινησία; Προφανώς όχι. Ακόμα
όμως και να το πει σε ενεστώτα χρόνο, προφανώς θα εννοεί ότι θέλει να
διατηρήσει αυτά τα πλεονεκτήματα και στο μέλλον». Ο Αγάθωνας αναγκάστηκε να
συμφωνήσει.
Ο Σωκράτης συνέχισε πάνω στο επιχείρημα που έκτισε: «Ο ερωτευμένος νιώθει έρωτα και πόθο για κάτι που δεν έχει εξασφαλίσει την κατοχή του. Ο έρωτας είναι ο πόθος απόκτησης εκείνων που αισθανόμαστε την έλλειψη τους» Ο Αγάθωνας και πάλι απρόθυμα συμφώνησε. Ο Σωκράτης υπενθύμισε στον συνομιλητή του ότι είπε στην ομιλία του πως ο Έρωτας εξομάλυνε τις σχέσεις των θεών που στράφηκαν αυτονόητα στην απόκτηση του κάλλους και όχι της ασχήμιας. Αν όμως ο Έρωτας ποθεί το κάλλος σημαίνει ότι δεν το κατέχει. Άρα ο φτερωτός θεός είναι άσχημος. Και πάλι ο Αγάθωνας παραδέχτηκε το συμπέρασμα που εκμαίευσε ο Σωκράτης, ο οποίος αφού απέδειξε το λάθος του συνομιλητή του, τον ξαναρώτησε: « Επιμένεις να υιοθετείς την άποψη που ανέπτυξες στην ομιλία σου ότι ο Έρωτας είναι ωραίος;» Ο Αγάθωνας απάντησε «Σωκράτη τείνω να πιστέψω ότι από άγνοια υιοθέτησα την άποψη αυτή». Ο Σωκράτης συνέχισε ειρωνικά: « Παρ’ όλα αυτά η ομιλία σου Αγάθωνα ήταν λαμπρή.(Σ.4) Απάντησε μου όμως και στην πιο κάτω ερώτηση. Δεν νομίζεις ότι τα αγαθά είναι και ωραία;.» Ο Αγάθωνας συναίνεσε. Άρα, συνέχισε « Αφού του Έρωτα του λείπουν τα ωραία και τα ωραία είναι αγαθά, δεν είναι φανερό πως ο Έρωτας έχει έλλειψη όλων των αγαθών;» Ο Αγάθωνας παραδέχτηκε την κατά κράτος ήττα του την οποία έμμεσα απέδωσε στη ρητορική δεξιοτεχνία του συνομιλητή του. Ο Σωκράτης τον αποστόμωσε και πάλι λέγοντας: «Πολύ εύκολα θα μπορούσες να αντιδικήσεις επιτυχώς μαζί μου αν τα λόγια σου είχαν έρεισμα αληθείας, όμως δεν μπορείς να νικήσεις την αλήθεια με τη ρητορική σου δεινότητα».
Σημειώσεις
1. 1. Ο
Ερυξίμαχος
2. 2. Ο
Σωκράτης εδώ το παρακάνει ειρωνευόμενος τον Αγάθωνα.
3. 3. Εδώ ο
Σωκράτης κάνει ένα λογοπαίγνιο (Γοργίας – Γοργόνα )
4. 4. Η
ειρωνεία εδώ είναι μαστιγωτική.
5
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου