Β΄ Προσωπογραφία: Ιούδας Ισκαριώτης, ο Γνωστικός αντί- ήρωας

1.  Γνωστικισμός: Φιλοσοφικό, σωτηριολογικό, Θρησκευτικό κίνημα της ύστερης Ελληνιστικής και Χριστιανικής εποχής.

-           Γνώση: Διαδικασία κατάκτησης της συνείδησης της Θεϊκής καταγωγής, του ουράνιου κόσμου και του Πληρώματος. Γνωστικός ήταν ο άνθρωπος που είχε κατακτήσει σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο τη μέθοδο επαφής και ενότητας με τη θεότητα.

2.       Θεολογικό σύστημα: Πρώτη ύπαρξη: Μονάδα (άλλα ονόματα:  Προαρχή, Προπάτωρ)

3.       Επιφανείς γνωστικοί: Βαλεντίνος, Μαρκίωνας (2^ος αιώνας μ.Χ.) Μονάδα (πρώτος αιών) Πλήρωμα ⤇ Εκπόρευση ⤇ υιότητες ή συζυγίες.  Αιώνες. Έχουν μαθηματική δομή (Πυθαγόρεια και Πλατωνική Επίδραση)

4.       Ύλη = το υπέρτατο κακό και πνεύμα το υπέρτατο καλό. Σώμα=Σήμα, τάφος της ψυχής

5.       Η Πτώση: Ο αιώνας Σοφία προσπάθησε να εννοήσει το άρρητο της πρώτης ύπαρξης. Εξεδιώχθει από το Πλήρωμα και εγκλωβίστηκε στον κόσμο της ύλης. (Το κατώτερο μέρος της τουλάχιστον)

6.       Ο Θεϊκός σπινθήρας (Σοφία) φυλακίστηκε μέσα στην παχυλή ύλη ( ανθρώπινα σώματα). Σοφία  + ατελής κακή εκπόρευση ⤇ Δημιουργός (Ιεχωβάς) που είναι ο κακός θεός που δημιούργησε αυτό τον ελεϊνό κόσμο. Οι Γνωστικοί πίστευαν ότι η γη ήταν υπό τον έλεγχο ενός κατώτερου κακού Αιώνος θεού, που η κακία του εκφράστηκε με τον εγκλωβισμό  του πνεύματος στους σάρκινους χιτώνες. (φυλάκιση της ψυχής στην ύλη).

7.       Ο γνωστικισμός προϋπήρχε του Χριστιανισμού, όμως κάποιοι γνωστικοί εισήλθαν εντός της νέας θρησκείας και δημιούργησαν αιρέσεις και σέχτες. Η γνωστική παραλλαγή του Χριστιανισμού διδάσκει: Ο Θεός ( ο πρώτος αιών, ο Βυθός, ή θεία μονάδα κατά τον Γνωστικό  Βαλεντίνο ) ήταν υπερβατικός και άρρητος. Από το υπέρτατο Εν εκπορεύτηκαν άλλοι αιώνες κατά ζεύγη, με τελευταίο ζεύγος τον Χριστό και τη Σοφία. Όλοι οι αιώνες αποτελούσαν το πλήρωμα.  Ο στόχος της Σοφίας σύμφωνα με τον Βαλεντίνειο μύθο ήταν η ξεχωριστή ένωση της με το υπέρτατο Εν, τη Θεία Μονάδα. Η αποτυχία της οδήγησε στον εγκλωβισμό της ψυχής και του πνεύματος στην ύλη.

8.        Οι γνωστικοί είχαν την τάση να ηρωοποιούν αρνητικά πρότυπα ανθρώπων της Βίβλου όπως ο Κάιν, ο Κορρέ και ο Ιούδας. Το κοινό των γνωστικών «αντιηρώων» είναι ότι αντιδρούν στη θέληση του κακού κατ’ αυτούς θεού Ιεχωβά, δημιουργού του υλικού κόσμου.

9.       Σύμφωνα με τους γνωστικούς ο Χριστός στάλθηκε στη Γη με τη μορφή ενός ανθρώπου, του Ιησού, για να δώσει στους ανθρώπους τη Γνώση που χρειάζονται για να λυτρωθούν από τον φυσικό κόσμο και να επιστρέψει το πνεύμα τους στο Πλήρωμα. Μισούσαν τον Ιεχωβά γιατί πίστευαν ότι ήταν ένας κακός θεός, δημιουργός της ύλης που εγκλώβισε το πνεύμα στη φυλακή του σώματος.

10.   Ήρωες του «χριστιανικού κλάδου» των γνωστικών είναι τα πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης που αντιστρατεύονταν τον Ιεχωβά ( Κάιν, Κορρέ, Ιούδας)

11.   Η γνωστική διδασκαλία για τον Ιούδα: «δίδασκαν ότι η αποστολή του Χριστού δεν μπορούσε να εκπληρωθεί χωρίς τον Ιούδα. Για το ρόλο του δωδέκατου αποστόλου έλεγαν τα ακόλουθα: Όταν ο Θεός Λόγος, το δεύτερο πρόσωπο της Θεϊκής Τριάδας ενσαρκώθηκε, πέρασε από την απανταχού παρουσία στη φθορά της σάρκας, από την αιωνιότητα στην ιστορία, από την άφατη ευδαιμονία της θεότητας στην θλίψη, τον πόνο και το θάνατο. Μια τέτοια θυσία εκ μέρους της θεότητας απαιτούσε την αντίστοιχη θυσία εκ μέρους της ανθρωπότητας. Η Ουράνια τάξη πραγμάτων πρέπει να αντικατοπτρίζεται στη γήινη² και αντίστροφα. Ως άνω, ούτως κάτω, ως κάτω, ούτως άνω." Ένας άνθρωπος εκπροσωπώντας όλους τους ανθρώπους έπρεπε να προβεί σε μια θυσία αντάξια. Ο Λόγος είχε ταπεινωθεί ως τον εξανθρωπισμό. Ο Ιούδας, ο μαθητής του Λόγου έπρεπε να ταπεινωθεί ως την προδοσία, χειρότερη μορφή ατιμίας και να κατοικήσει αιώνια στο πυρ το εξώτερο χωρίς δυνατότητα σωτηρίας. 

12.   Περεταίρω οι γνωστικοί δίδασκαν: Ο Ιησούς με τη δύναμη της θεϊκής παντοδυναμίας του δεν είχε την ανάγκη ενός ανθρώπου για να λυτρώσει την ανθρωπότητα. Ο Ιούδας ήταν απόστολος, νομοτελειακά επιλέγηκε από τον Ιησού³ για μια αποστολή την οποία έπρεπε να επιτελέσει με την ελεύθερη συναίνεση του. Αν δεν υπήρχε αυτή η συναίνεση, αυτό θα σήμαινε ότι ο Ιησούς, που γνώριζε τα παρόντα και τα μέλλοντα, όταν  επέλεγε τον Ιούδα ως μαθητή του έστηνε παγίδα σε ένα αθώο άνθρωπο. Κάτι τέτοιο όμως είναι βλάσφημο ακόμα και να το σκεφτείς. Ο Ιούδας διδάχθηκε ξεχωριστά από τον Ιησού, ελεύθερα επέλεξε αυτή την βαρύτατη αποστολή για να σώσει την ανθρωπότητα και να διορθώσει με το ολοκαύτωμα του το λάθος των πρωτοπλάστων, που έχασαν τον παράδεισο και εγκλωβίστηκαν στην ύλη. Ο Θεός έγινε άνθρωπος, πήρε δούλου μορφή, αποξενώθηκε από τα προνόμια της θεότητας, έζησε ως ευτελής ύπαρξη τον υπέρτατο πόνο, εν χρόνο ως δούλος επί του σταυρού. Ο Ιούδας ως άνθρωπος βίωσε με τη θέληση την ατιμία και την αιώνια κόλαση, ένα δρόμο χωρίς επιστροφή, χωρίς σωτηρία, χωρίς δικαίωση.  Ήταν το αντίδωρο που έπρεπε η ανθρωπότητα να πληρώσει στη Θεότητα για να ενωθούν τα διεστώτα, να ανοίξει ο δρόμος της σωτηρίας, να συσταθεί ξανά το αρχαίο κάλλος.

13.   Κείμενο στο οποίο ενσωματώνονται οι πιο πάνω αιρετικές διδασκαλίες είναι το γνωστικό ευαγγέλιο του Ιούδα. Η πρώτη αναφορά στο απόκρυφο «Ευαγγέλιο του Ιούδα» γίνεται στα συγγράμματα του θεολόγου Ειρηναίου επισκόπου  Λούγδουνου (σημερινής Λυών) που έζησε στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. Βασικό θέμα των γραπτών του ήταν η αντιπαράθεση με τον γνωστικισμό  στο έργο  «Κατά Αιρέσεων» (ή «Έλεγχος και Ανατροπή της Ψευδωνύμου Γνώσεως»). Παρόμοια κείμενα κατά των Αιρέσεων έγραψε και ο Επιφάνιος Κύπρου, επίσκοπος Κωνσταντίας. Ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα¹.Στο ευαγγέλιο του Ιούδα ο Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται να φέρεται στους μαθητές του,

πλην του Ιούδα, με υπεροψία και ειρωνεία. Τους κατηγορεί ότι πιστεύουν σε ένα ψεύτικο θεό και ειρωνεύεται την άγνοιά τους για τα πνευματικά ζητήματα, ενώ εκείνοι από την πλευρά τους συνεχώς τον παρανοούν. Ως πρόσωπο ο Ιησούς ταυτίζεται με τον Σηθ, το γιο του Αδάμ, ο οποίος θεωρείται ουράνιος και αιώνιος άνθρωπος. Ο γνωστικός Ιησούς  προέρχεται από το ουράνιο βασίλειο της ανώτερης θείας δυνάμεως ονόματι Βαρβηλώ. Το ανθρώπινο σώμα του είναι απλώς το ένδυμα, το οποίο θα εγκαταλείψει πάνω στο Σταυρό. Γι’ αυτό και ο ίδιος προτρέπει τον Ιούδα να τον προδώσει, ώστε πεθαίνοντας να μπορέσει να απελευθερωθεί από την ύλη. Ο Ιούδας, προβάλλεται εδώ ως ο τέλειος μαθητής και άνθρωπος, σε αντίθεση προς τους υπόλοιπους μαθητές. Για το λόγο αυτόν λαμβάνει τον αριθμό 13, δέχεται κατ’ ιδίαν από τον Ιησού την αποκάλυψη των θείων μυστηρίων και λαμβάνει την αληθή Γνώση εισερχόμενος σε ένα φωτεινό σύννεφο.

14.   Άλλα γνωστικά «Ευαγγέλια»  Πράξεις Πιλάτου, Εαυγγέλιο της Μαρίας Μαγδαληνής, Ευαγγέλιο του Θωμά, το Ευαγγέλιοτου Φιλίππου,  το Ευαγγέλιο των Αιγυπτίων, Ευαγγέλιο της Αληθείας κα. Μεγάλος όγκος γνωστικών κειμένων βρέθηκε στο Nag Hammadi  της Αιγύπτου το 1945

15.   Γνωστικές επιρροές για τον Ιούδα βρίσκουμε στα έργα του Νίκου Καζαντζάκη του Χόρχε Λουίς Μπόρχες και άλλων. Φημολογείται ότι υπάρχει και σήμερα μια μυστική αδελφότητα οπαδών του Ιούδα με την επωνυμία «Αδελφότητα της Θλίψης» που έχει τις πιο πάνω απόψεις.

Σημειώσεις

1.       Κώδικας Τσάκος (Codex Tchacos), Ο Κώδικας περιέχει αποκλειστικά έργα του γνωστικού χριστιανισμού, όπως την «Πρώτη Αποκάλυψη του Ιακώβου», την «Επιστολή Πέτρου προς Φίλιππον», σπαράγματα από το «Βιβλίο του Αλλογενούς» και το «Ευαγγέλιο του Ιούδα» Ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο τη δεκαετία του 1970, αλλά δεν μεταφράστηκε ως το 2001, όταν η ιδιοκτήτριά του Frieda Nussberger-Tchacos τον παρέδωσε στο ίδρυμα Maecenas Foundation for Ancient Art της ελβετικής Βασιλείας.