Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων

         Η θάλασσα κρύβει στα ανήλιαγα βάθη της μεγάλα μυστικά. Αυτό θα σκέφτονταν οι σφουγγαράδες από την Σύμη , που στα 1901 ανακάλυψαν το ναυάγιο στα ανοικτά του μικρού νησιού Αντικύθηρα μεταξύ Πελοπονήσου και Κρήτης. Και αληθινά είχαν ανακαλύψει ένα θησαυρό. Ανάμεσα στα αντικείμενα που ήρθαν στο φως ήταν ένα σύνολο πλακών, γραναζιών και μικρών τροχών,  μισοφαγωμένων από την αρμύρα της θάλασσας. Ένα αινιγματικό αντικείμενο που ανάτρεπε όσα πίστευαν οι ιστορικοί για την ανάπτυξη της τεχνολογίας στην αρχαιότητα.

         Αν διαβάσατε πότε για τα ρολόγια και την ιστορία τους, θα γνωρίζετε  ότι τα πρώτα μηχανικά ρολόγια , με γρανάζια και οδοντωτούς τροχούς, κατασκευάστηκε γύρω στα 1000 μ. Χ.Πριν από την χρονολογία αυτή υπήρχαν απλά ρολόγια , με υποτυπώδεις μηχανισμούς , όπως οι κλεψύδρες, τα ηλιακά ρολόγια κ.λ.π. Η ανακάλυψη όμως του υπολογιστή ανάτρεψε την πιο πάνω άποψη. Γιατί οι δύτες δεν είχαν ανακαλύψει ένα απλό ρολόι, αλλά ένα μοναδικό εύρημα που δεν έχει ποτέ βρεθεί ξανά στον κόσμο και του οποίου η αξία , επιστημονική και ιστορική , είναι τεράστια.

         Για 20 ολόκληρα χρόνια , από το 1955 μέχρι το 1975 , Έλληνες και Βρετανοί επιστήμονες εξέταζαν τον υπολογιστή και θαύμαζαν την τελειότητα της κατασκευής του. 27 διαφορετικά γρανάζια , μικρά και μεγάλα , συνδεδεμένα με οδοντωτούς τροχούς συγκροτούσαν ένα μηχανισμό που η λειτουργία του άγγιζε την τελειότητα. Μια χειρολαβή μπορούσε να θέσει σε κίνηση τα γρανάζια , που μέσω των οδοντωτών τους τροχών έκαναν το σύστημα να λειτουργεί με τελειότητα. Οι κατασκευαστές του οργάνου είχαν θέσει σε εφαρμογή ένα εκπληκτικό σχέδιο , που ακόμα και η αντιγραφή του στο χαρτί δείχνει άριστη γνώση της μηχανικής και της γεωμετρίας. Η ακρίβεια της λειτουργίας του ξεπερνούσε τουλάχιστον 1000 χρόνια την εποχή του. Ο Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις , ειδικός στους ωρολογιακούς μηχανισμούς της αρχαιότητας , αναφέρει ότι ο υπολογιστής ( βλέπε πρώτο σχέδιο) αποτελεί τον πιο πολύπλοκο μηχανισμό που δημιουργήθηκε στον κόσμο, τουλάχιστον ως το 1200 μ.Χ.

         Ποια όμως ήταν η χρησιμότητα του υπολογιστή ; Οι επιστήμονες υπολογίζουν πως ήταν ένα αστρονομικό όργανο μεγάλης ακρίβειας. Με αυτό υπολόγιζαν τις φάσεις της Σελήνης, τις κινήσεις της γης και του ήλιου και έκαναν υπολογισμούς. Δεν αποκλείεται να πρόβλεπαν τις εκλείψεις του ήλιου και της Σελήνης, να μετρούσαν τον χρόνο ανάμεσα στις ισημερίες και τα ηλιοστάσια, να μετρούσαν την αέναη ροή του χρόνου......

          Ποιοί όμως κατασκεύασαν τον μηχανισμό και πόσο αρχαίος είναι ; Ο Πράις σε συνεργασία με το ίδρυμα πυρηνικών ερευνών «Δημόκριτος» χρονολόγησε το εύρημα με την μέθοδο του άνθρακα 14 , που έδειξε ότι πρέπει να κατασκευάστηκε μεταξύ του 95 και του 65 π.Χ. Είναι πιθανόν να δημιουργήθηκε στην σχολή του Ποσειδώνιου στην Ρόδο. Ο τελευταίος διατηρούσε σχολή στο νησί αυτό , και είχε την φήμη μεγάλου αστρονόμου , γεωγράφου , φυσικού και φιλόσοφου. Έγραψε 26 έργα που δυστυχώς δεν διασώθηκαν.

         Αν καμιά φορά πάτε στην Αθήνα ,περάστε από το Εθνικό Μουσείο . Εκεί βρίσκεται ένα από τα 2 αντίγραφα του υπολογιστή των Αντικυθήρων , που κατασκεύασε ο Πράις και δώρισε στην Ελλάδα. Το πρωτότυπο , στην αρχική του μορφή όπως κατασκευάστηκε πριν 2100 χρόνια πρέπει να είχε την μορφή που φαίνεται στο σχήμα β .

Στο μουσείο μπορείτε να δείτε 3 τμήματα του αρχικού μηχανισμού , που έχουν συντηρηθεί και κοσμούν τις βιτρίνες. Φαίνονται τα κατάλοιπα των τροχών και οι θέσεις όπου εφάρμοζαν τα καρφιά που συγκροτούσαν τον μηχανισμό. Παρ’ όλα τα χρόνια και την σκουριά που συσσωρεύτηκε , δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε την αριστοτεχνική σύλληψη και κατασκευή του....

        Τελειώνοντας τον σημερινό μας περίπατο στα μονοπάτια της αρχαιοελληνικής μας κληρονομιάς , δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε την περηφάνια μας που είμαστε οι κληρονόμοι ενός τόσο μεγάλου πολιτισμού , και την ελπίδα ότι θα σταθούμε αντάξιοι του.