Έρωτος διάλογος Σωκράτη Διοτίμας μέρος Α

 Ο Σωκράτης αποδέσμευσε τον Αγάθωνα και ακολούθως αναφέρθηκε στη Διοτίμα, την μάντισσα από την Μαντίνεια που ήταν σοφή γυναίκα σε πολλά θέματα.  Το όνομα της σημαίνει « αυτή που τιμά το Δία». Αν δεν είναι ένα προσωπείο πίσω από το οποίο κρύβεται ο Πλάτωνας, τότε πρέπει να άκμασε πριν το 440 π.Χ. όταν συνομίλησε με τον νεαρό τότε Σωκράτη . Σύμφωνα με το γιο του Σοφρωνίσκου,

η Διοτίμα με τις θυσίες της πέτυχε να αναβληθεί ο λοιμός για δέκα χρόνια. Όταν  τελικά το θανατικό έπληξε την Αθήνα στις αρχές του πελοποννησιακού πολέμου, η μάντισσα έκανε τους καθαρμούς. Στη Διοτίμα αναφέρονται ο Πρόκλος και ο Ξενοφών που την παρουσιάζουν ως σπουδαία πυθαγόρεια φιλόσοφο και μαθηματικό. Τη διδαχή της σοφής μάντισσας περί Έρωτος ο Σωκράτης τη μεταφέρει ως εξής:

Σωκράτης: (Προς τους συνδαιτημόνες) Θα δοκιμάσω να σας παρουσιάσω τη διδαχή της Διοτίμας περί Έρωτος. Θα ορίσω πρώτα ποιος είναι ο Έρως και ακολούθως τα έργα του. Η διερεύνηση θα έχει τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων μεταξύ μου και της μάντισσας, με βάση την εξέταση που εκείνη μου έκανε για να προκύψουν μαιευτικά οι διδαχές της επί του θέματος. Είχα πει της μάντισσας παρόμοια πράγματα με αυτά που μας είπε ο Αγάθων, ότι δηλαδή ο Έρως είναι όμορφος και μέγας θεός και αυτή με αντέκρουσε με την ίδια επιχειρηματολογία που ανέπτυξα στη συζήτηση με τον Αγάθωνα. Ανταλλάξαμε με τη μάντισσα τα ακόλουθα:

Σ. - Με βάση αυτά που είπες Διοτίμα ο Έρωτας είναι άσχημος και κακός.

Δ. - Μην βλαστημάς. Νομίζεις πώς οτιδήποτε δεν είναι ωραίο είναι αναγκαστικά άσχημο;

Σ. – Αυτή είναι η γνώμη μου.

Δ.  – Αλήθεια; Νομίζεις λοιπόν πως ότι δεν είναι σοφό είναι ανόητο; Δεν σου πέρασε άραγε από το νου ότι υπάρχει μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ της σοφίας και της άγνοιας;

Σ – Και ποια είναι η ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ σοφίας και άγνοιας;

Δ. Δεν γνωρίζεις Σωκράτη ότι το να έχεις σωστή γνώμη διαισθητικά, έστω και αν αυτή δεν είναι λογικά  τεκμηριωμένη, είναι κάτι το ενδιάμεσο μεταξύ της επιστημονικής γνώσης και της άγνοιας; Η ορθή δοξασία είναι το ενδιάμεσο ανάμεσα της επιστημονικά θεμελιωμένης γνώσης και της άγνοιας

Σ. – Αυτό που λες είναι αλήθεια.

Δ. Μην προσπαθείς λοιπόν, σώνει και καλά να με πείσεις πως ότι δεν είναι ωραίο είναι υποχρεωτικά άσχημο, ούτε πως ότι δεν είναι αγαθό είναι υποχρεωτικά κακό. Ο έρωτας  είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ αγαθού και κακού, άσκημου και ωραίου.

Σ – Όλοι παραδέχονται ότι ο Έρωτας είναι μέγας θεός.

Δ – Όταν λες όλοι εννοείς τους κατέχοντες τη γνώση ή αυτούς που δεν γνωρίζουν τίποτε;

Σ – Όλοι χωρίς εξαίρεση.

Δ- (Ειρωνικά) Πώς μπορεί αυτό να είναι αλήθεια αφού κάποιοι ούτε ως θεό τον αναγνωρίζουν;

Σ – Ποιοι είναι αυτοί που αμφισβητούν τη θεότητα του Έρωτα;

Δ- Για παράδειγμα εσύ κι εγώ.

Σ- Πώς προκύπτει αυτό;

Δ – Εύκολα θα σου αποδείξω πώς ούτε εσύ πιστεύεις ότι ο Έρωτας είναι Θεός. Πες μου Σωκράτη, δεν θεωρείς σωστό πώς όλοι οι θεοί είναι ευδαίμονες και ωραίοι; Ή μήπως είσαι τόσο θρασύς που θα μου πεις πως υπάρχουν θεοί άσχημοι και δυστυχισμένοι;

Σ – Μα το Δία Διοτίμα, ποτέ μου δεν θα έλεγα κάτι τέτοιο για τους Θεούς.

Δ – Ευτυχισμένοι δεν είναι οι κάτοχοι των αγαθών και των ωραίων;

Σ – Σωστά.

Δ – Παραδέχτηκες όμως πως ο Έρωτας ποθεί τα αγαθά και τα ωραία επειδή του λείπουν.   

Σ – Το παραδέχτηκα.

Δ – Μπορεί κάποιος που δεν μετέχει του ωραίου και του αγαθού να είναι Θεός;

Σ- Αδύνατον.

Δ- Βλέπεις λοιπόν ότι (αποδεδειγμένα) ο έρωτας δεν είναι Θεός;

Σ- Το βλέπω. Μήπως όμως είναι θνητός;

Δ- Κάθε άλλο.

Σ- Τι είναι τότε; Ποια η φύση του Έρωτος;

Δ- Με βάση όσα αναφέραμε πριν, έπρεπε να καταλάβεις ότι ο Έρως είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ θεού και ανθρώπου.

Σ- Δηλαδή τι ακριβώς είναι ο Έρωτας Διοτίμα;

Δ- Είναι μέγας Δαίμονας. Το γένος των δαιμόνων είναι ενδιάμεσο ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους.

Σ- Ποια είναι η δύναμη και η λειτουργία των δαιμόνων;

Δ- Οι δαίμονες διαβιβάζουν τα μηνύματα των θεών στους ανθρώπους και αντίστροφα. Οι προσευχές και οι θυσίες των θνητών φτάνουν από τα κατώτερα όντα στους αθάνατους θεούς, ενώ οι εντολές των θεών και οι ανταποδόσεις τους προς τους θνητούς μεταβιβάζονται από τους δαίμονες προς τους ανθρώπους. Οι δαίμονες είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι θεοί διαβιβάζουν στους μάντεις  προφητείες. Το λειτούργημα των ιερέων , που είναι σχετικό με τις θυσίες, τα μαγικά άσματα και τις μαγγανείες γίνεται με τη διαμεσολάβηση των δαιμόνων. Ο Θεός δεν έρχεται σε άμεση επαφή με τον άνθρωπο αλλά με την ενέργεια διάμεσων όντων , των δαιμόνων εν προκειμένω,  οι οποίοι είτε με όνειρα, είτε διαφορετικά μεταφέρουν τα θεϊκά μηνύματα.  Οι άνθρωποι που είναι σοφοί στις συναλλαγές τους με τους δαίμονες λέγονται δαιμόνιοι. Οι χειρώνακτες από την άλλη ονομάζονται αγοραίοι ή βάναυσοι.