Οι Σπαρτιάτες η σκυτάλη και η αρχαία κρυπτογραφία

Τι είναι η Κρυπτογραφία; Είναι μια επιστήμη, που σκοπό έχει την ασφαλή μετάδοση ενός μηνύματος. Τι όμως να σημαίνει αυτό; Φανταστείτε ότι πρέπει να μεταδώσετε ένα μυστικό μήνυμα. Το μήνυμα πρέπει να το διαβάσει μόνο ο Παραλήπτης του. Τι γίνεται όμως αν το μήνυμα πέσει στα χέρια κάποιου άλλου; Εδώ αρχίζει η κρυπτογραφία. Το μήνυμα , ακόμα και αν πέσει σε λάθος χέρια θα είναι ασφαλισμένο. Αυτός που το βρήκε δεν θα μπορεί να το διαβάσει. Γιατί όμως να συμβεί αυτό; Απλούστατα  γιατί το μηνυμα θα είναι κωδικοποιημένο. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο, που μόνο ο αποστολέας και ο παραλήπτης μπορούν να το διαβάσουν, επειδή ξέρουν τον κώδικα ( τρόπο ) κρυπτογράφησης και αποκρυπτογράφησης. Τα πιο πάνω φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Οι κανόνες και το λεξιλόγιο της κρυπτογραφίας

Κρυπτογραφία	Είναι η επιστήμη της ασφαλούς μετάδοσης ενός μηνύματος
Αποστολέας	Το άτομο που στέλνει το μήνυμα.
Παραλήπτης	Αυτός που θα πάρει το μήνυμα.
Κώδικας κρυπτογράφησης του μηνύματος.	Τρόπος γραφής του μηνύματος με τον οποίο διασφαλίζεται ότι κανένας δεν μπορεί να το διαβάσει εκτός αν έχει τον κώδικα αποκρυπτογράφησης.
Κώδικας αποκρυπτογράφησης του μηνύματος	Ο τρόπος με τον οποίο το κρυπτογραφημένο μήνυμα μεταφράζεται και πάλι στην κανονική γλώσσα.
Προϋπόθεση ασφαλούς κρυπτογραφίας	Οι κώδικες κρυπτογράφησης και αποκρυπτογράφησης να είναι γνωστοί μόνο στον αποστολέα και τον Παραλήπτη.

   Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες είχαν ανακαλύψει ένα έξυπνο σύστημα ασφαλούς κρυπτογράφησης. Όλοι ξέρετε τι είναι μια σκυτάλη. Έχετε δει αγώνες σκυταλοδρομίας και όλοι σας έχετε πάρει στα χέρια σας μια. Ενώ όμως στην σκυταλοδρομία χρησιμοποιούμε μια σκυτάλη, οι Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν δύο όμοιες σκυτάλες για την αποστολή και τη λήψη των μηνυμάτων. Τη μιά σκυτάλη την κρατούσαν οι Έφοροι της Σπάρτης , και την άλλη ο αρχηγός του Σπαρτιατικού στρατού που βρισκόταν σε εκστρατεία. Ας δούμε ένα συγκεκριμμένο παράδειγμα:

Το 410 π.Χ. ο Ιπποκράτης , γραμματέας του Ναύαρχου Μίνδαρου που μόλις είχε πεθάνει στις Αργινούσες, έστειλε το ακόλουθο μήνυμα στους 5 εφόρους στην Σπάρτη:

Χ	Α	Θ	Η	Κ	Α	Ν		Τ	Α
Π	Λ	Ο	Ι	Α		Ο		Μ	Ι	Ν
Δ	Α	Ρ	Ο	Σ		Σ	Κ	Ο	Τ	Ω
Θ	Η	Κ	Ε		Ο	Ι		Α	Ν	Δ
Ρ	Ε	Σ		Π	Ε	Ι	Ν	Ο	Υ	Ν
	Ε	Ι	Μ	Α	Σ	Τ	Ε		Σ	Ε
Α	Π	Ο	Ρ	Ι	Α		Τ	Ι		Π
Ρ	Ε	Π	Ε	Ι		Ν	Α		Κ	Α
Ν	Ο	Υ	Μ	Ε

Εύκολα μπορούμε να το διαβάσουμε. Το μήνυμα είναι: ΧΑΘΗΚΑΝ ΤΑ ΠΛΟΙΑ, Ο ΜΙΝΔΑΡΟΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ, ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΠΕΙΝΟΥΝ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΑΠΟΡΙΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ. Θα μπορούσαμε να το διαβάσουμε όμως, αν διαβάζαμε τα γράμματα ,με τη σειρά που φαίνονται στις στήλες; Ας γράψουμε την πρώτη στήλη ,από πάνω προς τα κάτω, μετά την δεύτερη μέχρι την τελευταία. Το αποτέλεσμα είναι το ακόλουθο:

 ΧΠΔΘΡ ΑΡΝΑΛΑΗΕΕΠΕΟΘΟΡΚΣΙΟΠΥΗΙΟΕ ΜΡΕΜΚΑΣ ΠΑΙΙΕΑ  ΟΕΣΑ  ΝΟΣΙΙΤ Ν   Κ ΝΕΤΑ ΤΜΟΑΟ Ι  ΑΙΤΝΥΣ Κ  ΝΩΔΝΕΠΑ

     Τί; Ακαταλαβίστικα; Το ίδιο θα έλεγε όποιος εχθρικός στρατιώτης τυχόν αιχμαλώτιζε τον αγγελιαφόρο του Ιπποκράτη. Το «ακαταλαβίστικο» αυτό μήνυμα ήταν γραμμένο σε μια μακρόστενη ταινία από κατεργασμένο δέρμα. Τα γράμματα στην ταινία ακολουθούσαν τη σειρά που φαίνεται όταν διαβάζουμε τις κατακόρυφες στήλες  Όταν η ταινία ετυλίγετο γύρω από τη σκυτάλη, τότε εμφανίζετο το αρχικό μήνυμα.  Γιατί όμως γινόταν αυτό; Απλούστατα γιατί η περίμετρος της σκυτάλης είχε το ίδιο μήκος με τις στήλες του μηνύματος. Όταν η ταινία τυλιγόταν, το πρώτο γράμμα της πρώτης στήλης έπεφτε δίπλα από το πρώτο γράμμα της δεύτερης στήλης, αυτό δίπλα από το πρώτο γράμμα της τρίτης στήλης κ.ο.κ. Όταν όλη η ταινία τυλιγόταν γύρω από την σκυτάλη, το αρχικό μήνυμα εμφανιζόταν. Τις 2 όμοιες σκυτάλες όμως είχαν μόνο οι έφοροι και ο αρχηγός του εκστρατευτικού σώματος των Σπαρτιατών, άρα μόνο αυτοί μπορούσαν να διαβάσουν το μήνυμα. Την Σκυτάλη των Σπαρτιατών μπορείτε να δείτε στο σχέδιο που ακολουθεί:

    Δύο χιλιάδες χρόνια μετά, η κρυπτογραφία  αναπτύχθηκε ξανά στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι κρυπτογράφοι ανάπτυξαν διάφορους κώδικες με χρήση μετάθεσης ή αντικατάστασης γραμμάτων. Παραμένει όμως γεγονός ότι ο πρώτος , ιστορικά γνωστός κώδικας μετάθεσης, αναπτύχθηκε στην αρχαία Σπάρτη!