Το ατμοτηλεβόλο του Αρχιμήδη

Η εφεύρεση του ατμοπυροβόλου από τον Αρχιμήδη:

      Η εικόνα που έχουμε για τον πόλεμο στα αρχαία χρόνια περιέχει πολεμιστές με ακόντια, σπαθιά , ασπίδες, κράνη και άλλα παρόμοια όπλα. Αλλά θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε πόλεμο με πυροβόλα τη μακρυνή εκείνη εποχή; Μη βιαστείτε να απαντήσετε. Ακούστε πρώτα την Ιστορία που ακολουθεί και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα:

       Ο Λεονάρτο ντα Βίτσι (1452-1519)

ήταν ένας από τους μεγαλύτερους σοφούς όλων των εποχών. Ασχολήθηκε με όλες τις επιστήμες και τις τέχνες χωρίς να αφήσει αμελέτητο κανένα κομμάτι της ανθρώπινης γνώσης. Ήταν ζωγράφος, γλύπτης, μηχανικός, αρχιτέκτονας, φυσιογνώστης, ανατόμος , φιλόσοφος, μουσικός , λογοτέχνης. Ένα μεγάλο μέρος των γνώσεων του το κατέκτησε με την μελέτη έργων των αρχαίων Ελλήνων σοφών, καθώς είχε πρόσβαση σε σπάνια αρχαία χειρόγραφα. Ανάμεσα στα έγγραφα αυτά υπήρχε και ένα του αρχαίου Έλληνα σοφού Αρχιμήδη, το οποίο περιέγραφε την κατασκευή ενός πυροβόλου όπλου, που έριχνε σιδερένιες μπάλες με τη δύναμη του ατμού. Ο Λεονάρτο ντα Βίτσι με βάση τις σημειώσεις του αρχαίου σοφού, ανακατασκεύασε το πυροβόλο. Την κατασκευή του αυτή την ονόμασε ΑΡΧΙΤΡΟΝΙΤΟ.

Ο Λεονάρτο που ήταν όχι μόνο σοφός επιστήμονας, αλλά και τίμιος άνθρωπος, δεν έκρυψε ποτέ του ότι το έργο αυτό δεν ήταν δικό του αλλά του Αρχιμήδη. Αυτό φαίνεται και στο όνομα του όπλου, τα τέσσερα πρώτα γράμματα του οποίου, είναι παρμένα από το όνομα του Αρχιμήδη. ( ΑΡΧΙ-ΤΡΟΝΙΤΟ)

           Πως έμοιαζε όμως το ατμοπυροβόλο;

Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του; Αποτελείτο από ένα μεγάλο ξύλινο σωλήνα, ο οποίος ήταν ενωμένος με  μεγαλύτερο μεταλλικό κιβώτιο, που το θέρμαιναν σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες, αναμμένα κάρβουνα . Μέσα στο σωλήνα υπήρχε σιδερένια σφαίρα.Η σφαίρα πιεζόταν με ξύλινο δοκάρι που έφτανε μέχρι το στόμιο της κάνης και το έκλεινε. Από πάνω από τον σωλήνα υπήρχε δοχείο με νερό, ανοίγοντας δε ένα διακόπτη, μέρος του χυνόταν στον σωλήνα, που λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας του το εξάτμιζε σχεδόν αμέσως . Η πίεση του ατμού έσπαζε το δοκάρι και εκτόξευε τη σφαίρα σε μεγάλη απόσταση. Οι εικόνες που ακολουθούν το κείμενο μας δίνουν μια ιδέα για το σχήμα του όπλου αυτού.

     Ποιες όμως ήταν οι επιδόσεις του φόβερου , για την εποχή του όπλου; Με την στιγμιαία εξάτμιση 6 λίτρων νερού, μπορούσε να ρίξει μια σφαίρα βάρους 40 κιλών (ενός ταλάντου) και διαμέτρου 30 εκ. σε απόσταση 1100 μέτρων.( 6 στάδια που το μήκος του κάθενος ήταν 185 μέτρα) Με βάση υπολογισμούς που έκανε ο επιστήμονας Ιωάννης Σακκάς η μέγιστη ταχύτητα του βλήματος έφτανε τα 150 μέτρα το δευτερόλεπτο (540 χιλιόμετρα την ώρα), που είναι ίση με την ταχύτητα ενός πολεμικού αεροπλάνου του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου! Η διάμετρος της κάνης του όπλου ήταν 40 εκατοστά, από τα οποία τα 10 εκ. αντιπροσώπευαν το πάχος των τοιχώματος. Η ταχυβολία του όπλου ήταν μια βολή το λεπτό. Με βάση υπολογισμούς του ιδίου επιστήμονα, η κλίση της κάνης ως προς το έδαφος θα πρέπει να ήταν 45º. Αν ο Αρχιμήδης , που  η εφεύρεση του χρησιμοποιήθηκε από τους Συρακούσιους για απόκρουση της Ρωμαϊκής επίθεσης είχε 4  - 5 τέτοια όπλα , θα μπορούσε να κάνει μια βολή κάθε 10-15 δευτερόλεπτα , γεγονός που φανερώνει ικανοποιητική ταχυβολία. Ο Αρχιμήδης είχε προηγηθεί 1500 χρόνια από τους Ευρωπαίους, που κατασκεύασαν το πρώτο κανόνι , με χρήση πυρίτιδας μόλις το 1300 μ.Χ.

Η σύγχρονη ανακατασκευή του Ατμοπυροβόλου.

    Το 1981, μετά από πολλή μελέτη των σημειώσεων και των σχεδίων του Ντα Βίτσι, ο Ιωάννης Σακκάς ανακατασκεύασε μια μικρογραφία του πυροβόλου. Χρησιμοποήσε υλικά και τεχνογνωσία της εποχής του Αρχιμήδη για να αποδείξει ότι το όπλο μπορούσε να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει. Στις 12 Μαϊου έκανε το σχετικό πείραμα , πετυχαίνοντας να εκτοξεύσει μικρή μεταλλική σφαίρα, μεγέθους μπάλας του τέννις σε απόσταση 50 μέτρων. Για να το πετύχει εξάτμισε μια πολύ μικρή ποσότητα νερού, μόλις 10 γραμμάρια. Το μεταλλικό μέρος της κάνης είχε θερμανθεί στους 400 βαθμούς Κελσίου με φωτιά από καυσόξυλα. Μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, από την είσοδο του νερού στην κάνη δημιουργήθηκε ο ατμός, το δοκάρι έσπασε και η σφαίρα εκτοξεύτηκε με πίεση. Οι Αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν την επόμενη μέρα εκτενείς αναφορές και εικόνες για το πρωτότυπο πείραμα, που ξαναζωντάνεψε , έστω για λίγο, μια πτυχή της αρχαίας ελληνικής Επιστήμης.

Το πείραμα του Ιωάννη Σακκά