Πιττακός ο Μυτιληναίος μέρος Β

 Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Α 77 – 79 )

Ρητά

Ο Σιμωνίδης¹ διασώζει ότι ο Πίττακος έλεγε ότι είναι δύσκολο να είσαι καλός και αγαθός². Ο Πλάτωνας διασώζει επίσης τη ρήση του  «ἀνάγκᾳ δ᾽ οὐδὲ θεοὶ μάχονται.» δηλαδή ότι η ανάγκη οδηγεί ακόμα και τους Θεούς περί του πρακτέου. Άλλα ρητά του σοφού από την Μυτιλήνη:

1.       «ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσιν.» Δηλαδή η ανάληψη της αρχής θα φανερώσει την ποιότητα του Ανδρός που κυβερνά και όχι αυτά που λέει όταν είναι εκτός εξουσίας.

2.       τί ἄριστον; «τὸ παρὸν εὖ ποιεῖν.» Όταν ρωτήθηκε τι είναι το καλύτερο απάντησε: να κάνεις καλά αυτό που κάνεις, κάθε χρονική στιγμή.

3.        τίς ἀρχὴ μεγίστη; «ἡ τοῦ ποικίλου,» ἔφη, «ξύλου,» σημαίνων τὸν νόμον. Απαντώντας στον Κροίσο που τον ρώτησε ποια είναι η άριστη διοίκηση; Απάντησε αυτή που έχει ηγεμόνα το Νόμο.

4.       ἔλεγε δὲ καὶ τὰς νίκας ἄνευ αἵματος ποιεῖσθαι. Η μέγιστη νίκη είναι αυτή η οποία κερδίζεται με το νου και όχι με τη βία.

5.       Τον ενάρετο άνθρωπο δεν θα τον βρεις μετά από συνεχές ψάξιμο αλλά απρόσμενα.

6.       Το πιο απρόβλεπτο πράγμα είναι το μέλλον, ενώ το παρόν το πλέον ευχάριστο αν ξέρεις να το ζεις σωστά.

7.       Η στεριά είναι αξιόπιστη ( ασφαλής ) ενώ η θάλασσα αναξιόπιστη³ ( απρόβλεπτη, ύπουλη )

8.       «ἔλεγέ τε συνετῶν μὲν ἀνδρῶν, πρὶν γενέσθαι τὰ δυσχερῆ, προνοῆσαι ὅπως μὴ γένηται»· Οι συνετοί άνθρωποι προνοούν και λαμβάνουν μέτρα έγκαιρα, για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες αν και όταν έρθουν.

9.       Οι ανδρείοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σωστά⁴ ( με θάρρος ) τις δυσκολίες.

10.   Πρώτα κάνε αυτό που σκοπεύεις και μετά, εφόσον  το πετύχεις, τότε  μίλα γι’ αυτό. Διαφορετικά ο κόσμος θα σε κακολογήσει⁵.

11.   «ἀτυχίαν μὴ ὀνειδίζειν, νέμεσιν αἰδόμενον.» Μην κοροϊδέψεις αυτόν που ατύχησε στη ζωή του για να μην πάθεις χειρότερα από τη Νέμεση⁶.

12.   Πάντοτε να επιστρέφεις ότι δεν είναι δικό σου στον ιδιοκτήτη.

13.   «φίλον μὴ λέγειν κακῶς, ἀλλὰ μηδὲ ἐχθρόν» Να μην κακολογείς κανένα, ούτε εχθρό ούτε φίλο.

14.    . Να ασκείς την ευσέβεια και την σωφροσύνη. Να είσαι φιλαλήθεις, επιμελής, επιδέξιος, πιστός φίλος⁷

15.   καιρὸν γνῶθι. Να γνωρίζεις τη συγκυρία και να πράττεις το καθετί την κατάλληλη στιγμή.

Ποίηση, συγγραφή και ζωή

Ο Πιττακός έγραψε νομικό σύγγραμμα καθώς και αρκετά ποιήματα, κοντά εξακόσιους ελεγειακούς στίχους. Στα συμπόσια τραγουδούσαν το ακόλουθους στίχους του: Τον κακό άνθρωπο άοπλος ποτέ μην πλησιάζεις/ πώς να εμπιστευτείς τη ζωή σου άοπλος στα απατηλά του λόγια/ αφού φωλιάζει το ψέμα και η απάτη στη ψυχή του; Άκμασε κατά την 42^η Ολυμπιάδα⁸.

Ο Σοφός Μυτηλιναίος πέθανε το τρίτο έτος της 52^ης Ολυμπιάδας, δηλαδή το 570 π.Χ. σε ηλικία άνω των 70 ετών. Στον τάφο του γράφηκε το απόφθεγμα: οἰκείοις δακρύοις ἁ γειναμένα κατακλαίει/ Πιττακὸν ἥδ᾽ ἱερὰ Λέσβος ‹ἀποφθίμενον›.⁹

Σημειώσεις

1.       Σιμωνίδης από την Κέα ( 6^ος – 5^ος αιώνας π.Χ.). Επιγραμματοποιός και λυρικός Ποιητής

2.       «ἄνδρ᾽ ἀγαθὸν ἀλαθέως γενέσθαι χαλεπόν,

3.       τί  πιστόν; «γῆ·» ἄπιστον; «θάλασσα.»

4.       ἀνδρείων δέ, γενόμενα εὖ θέσθαι.

5.       «ὃ μέλλεις πράττειν, μὴ πρόλεγε· ἀποτυχὼν γὰρ γελασθήσῃ.»

6.       Νέμεση: Κόρη της νύκτας, θεά που τιμωρεί την ύβρη.

7.       «εὐσέβειαν ἀσκεῖν. σωφροσύνην φιλεῖν. ἀλήθειαν ἔχειν, πίστιν, ἐμπειρίαν, ἐπιδεξιότητα, ἑταιρίαν, ἐπιμέλειαν»

8.       Η 42^η Ολυμπιάδα καλύπτει την περίοδο 612 – 909 π.Χ.

9.       Η Ιερή γη της Λέσβου που τον γέννησε, χύνει μαύρο δάκρυ για το ένδοξο τέκνο της