Βίας ο Πριηνεύς μέρος Β

 Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Α 85 – 88

Ο Βίας πέθανε σε μεγάλη ηλικία κατά τη διάρκεια μιας δίκης στην οποία επιτυχώς υπερασπίστηκε ένα κατηγορούμενο.

Η Πριήνη έθαψε τιμητικά τον επιφανή νεκρό της και στον τάφο του υπήρχε το επίγραμμα: «Η πέτρα αυτή σκεπάζει τη δόξα των Ιώνων, τον ένδοξο γιο της Πριήνης, τον Βίαντα.

Ο Διογένης ο Λαέρτιος ως βιογράφος αφιέρωσε στον σοφό τους στίχους:

Εδώ κείται πλήρης ημερών ο Βίαντας /που με θάνατο καλό μετέφερε ο  Ερμής στον Άδη/Υπεράσπισε τον φίλο επιτυχώς στη δίκη/ και ύστερα τον αιώνιο πήρε ύπνο στου παιδιού του τα χέρια

Ο Βίας έγραψε δύο χιλιάδες στίχους για την πατρίδα του την Ιωνία. Στα συμπόσια τραγουδούσαν το ακόλουθο τραγούδι του: αν την αγάπη των συμπολιτών κερδίσεις/ μεγάλη εκτίμηση αποκτάς/ στον υπερόπτη όμως/συχνά προκύπτει ολέθρια συμφορά.

Ρητά

Διασώζονται οι ακόλουθες ρήσεις του Βίαντα

1.       Το να είσαι σωματικά δυνατός είναι θέμα της φύσης.  Να μπορείς όμως να μιλάς για το συλλογικό καλό είναι καρπός ψυχικής ευπορίας¹

2.       Τον πλούτο κάποιοι τον αποκτούν τυχαία.

3.       Δυστυχής είναι ο άνθρωπος που δεν μπορεί αξιοπρεπώς να υπομένει τη δυστυχία του²

4.       Δύσκολο είναι να υπομένεις απαθώς κάθε τροπή προς το χειρότερο.

5.       Όταν  κάποτε ταξίδευε στη θάλασσα με κάποιους ασεβείς ανθρώπους και στην τρικυμία αυτοί άρχισαν να επικαλούνται τους θεούς αυτός τους είπε να σιωπήσουν γιατί αν καταλάβουν οι θεοί ποιοι είναι, το καράβι σίγουρα θα βουλιάξει.

6.       Στην ερώτηση ασεβούς «Τι είναι ευσέβεια» απάντησε με ηχηρή σιωπή. Και όταν ο άλλος επέμενε αυτός απάντησε: «Σιωπώ γιατί με ρωτάς πράγματα ακατάληπτα³ (για σένα)

7.       Το πιο γλυκύ πράγμα για τον άνθρωπο είναι η ελπίδα.

8.       Είναι καλύτερα να δικάζεις μια υπόθεση μεταξύ δύο εχθρών σου παρά μεταξύ δύο φίλων σου. Αυτό γιατί στην πρώτη υπόθεση θα κερδίσεις ένα φίλο ενώ στη δεύτερη θα τον χάσεις⁴

9.       Μέγιστη τέρψη του ανθρώπου το κέρδος (νίκη)

10.   Ζήστε τη ζωή σας σαν να ήταν να πεθάνετε αύριο ή (αν και φαίνεται αντιφατικό) σαν να ήταν να ζήσετε για πάντα.

11.   Αγαπάτε τους ανθρώπους αλλά να είσαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα, αφού οι πλείστοι είναι κακοί⁵

12.   Μην αναλάβεις βιαστικά ένα έργο. Ότι όμως αναλάβεις να επιμένεις σταθερά μέχρι να το πραγματοποιήσεις⁶

13.   Ο βιαστικός αστόχαστος λόγος είναι σημάδι παραφροσύνης⁷

14.   Να αγαπάς τη φρόνηση.

15.   Να πιστεύεις στην ύπαρξη των Πατρώων Θεών.

16.   Μην επαινείς τον ανάξιο πλούσιο⁸

17.   Να πείθεις τον συνάνθρωπο να σου δώσει. Όχι να παίρνεις διά της βίας.⁹

18.   Ότι καλό σου συμβαίνει να το αποδίδεις στους Θεούς.

19.   Να θεωρείς τη σοφία το καλύτερο και πλέον σίγουρο εφόδιο για το ταξίδι από τη νεότητα στο γήρας. ¹ᵒ

Εκτός από τον Ιππώνακτα, τον Βίαντα επαίνεσε και ο Ηράκλειτος ο οποίος ήταν πάντοτε πολύ φειδωλός στους επαίνους. Λέει γι’ αυτόν ο σκοτεινός φιλόσοφος: « Στην Πριήνη γεννήθηκε ο γιος του Τεύταμου ο Βίας. Γι’ αυτόν οι άνθρωποι μιλούν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Οι συμπατριώτες του αφιέρωσαν σε αυτόν τέμενος το οποίο ονόμασαμ Τευτάμειο

Σημειώσεις

1.       καὶ τὸ μὲν ἰσχυρὸν γενέσθαι τῆς φύσεως ἔργον· τὸ δὲ λέγειν δύνασθαι τὰ συμφέροντα τῇ πατρίδι ψυχῆς ἴδιον καὶ φρονήσεως

2.        ἔλεγε δὲ ἀτυχῆ εἶναι τὸν ἀτυχίαν μὴ φέροντα·

3.       ἐρωτηθεὶς ὑπὸ ἀσεβοῦς ἀνθρώπου τί ποτέ ἐστιν εὐσέβεια, ἐσίγα. τοῦ δὲ τὴν αἰτίαν τῆς σιγῆς πυθομένου, «σιωπῶ,» ἔφη, «ὅτι περὶ τῶν οὐδέν σοι προσηκόντων πυνθάνῃ.»

4.       ἥδιον ἔλεγε δικάζειν μεταξὺ ἐχθρῶν ἢ φίλων· τῶν μὲν γὰρ φίλων πάντως ἐχθρὸν ἔσεσθαι τὸν ἕτερον, τῶν δὲ ἐχθρῶν τὸν ἕτερον φίλον.

5.        φιλεῖν ὡς μισήσοντας· τοὺς γὰρ πλείστους εἶναι κακού

6.        συνεβούλευέ τε ὧδε· «βραδέως ἐγχείρει τοῖς πραττομένοις· ὃ δ᾽ ἂν ἕλῃ, βεβαίως τηρῶν διάμενε.

7.       μὴ ταχὺ λάλει· μανίαν γὰρ ἐμφαίνει

8.       ἀνάξιον ἄνδρα μὴ ἐπαίνει διὰ πλοῦτον.

9.       πείσας λαβέ, μὴ βιασάμενος

10.    ἐφόδιον ἀπὸ νεότητος εἰς γῆρας ἀναλάμβανε σοφίαν· βεβαιότερον γὰρ τοῦτο τῶν ἄλλων κτημάτων.»