66) Ιππόλυτος, Έλεγχος ΙΧ 10
«
Γιατί η φωτιά όταν επέλθει, θα κρίνει τα πάντα και θα τα κυριέψει»
Όπως η φωτιά δεν σβήνει αν δεν κατακάψει τα πάντα, έτσι και η νομοτέλεια
του σύμπαντος, όταν επενεργεί, ακολουθεί την πορεία της παντού και πάντοτε. Το
πύρ όντας η ενδελέχεια του συμπαντικού νου, που κινεί και νοηματοδοτεί τον
κόσμο, ανεμπόδιστα εμποτίζει, συνέχει, ενεργεί, τροποποιεί, δομεί και αποδομεί
τα πάντα, με ενιαίο μέτρο, ροπή και τρόπο σε συμπαντικό επίπεδο. Ο Ηράκλειτος
φαίνεται να αποδέχεται ότι ο κόσμος κάποτε θα καταστραφεί από την φωτιά. Η
άποψη αυτή συμφωνεί με σημερινές επιστημονικές απόψεις. Σύμφωνα με αυτές, όταν
ο ήλιος περάσει το νεανικό στάδιο της ηλικίας του, μετατρέποντας σημαντικό
ποσοστό του υδρογόνου του σε ήλιο, τότε θα διασταλεί και θα κατακάψει τη γη. Η
εκπύρωση αυτή της γης δεν θα γίνει βέβαια σύντομα αλλά σε μερικά δυσεκατομμύρια
χρόνια.
Παραπλήσια της πιο πάνω είναι η ερμηνεία, που αποδίδεται και στους
Στωικούς. Σύμφωνα με αυτή η γη καταστρέφεται περιοδικά από το πυρ και
αναδομείται , σε μια ατελεύτητη σειρά καταστροφης και αναδημιουργίας , ζωής και
θανάτου. Οι πιο πάνω περιοδικές ανακατατάξεις γίνονται σε αραιά χρονικά
διαστήματα, πολύ μεγαλύτερα της ανθρώπινης ζωής.
Χριστιανοί απολογητές προσπάθησαν να δώσουν εσχατολογικό και προφητικό
περιεχόμενο στο απόσπασμα. Η αναφορά στην μελλοντική άφιξη της φωτιάς, σε
άγνωστο χρόνο, η κρίση που θα αφορά τα πάντα, η κυριαρχία του πυρός επί των
πάντων, μπορεί να συγκριθεί, είναι αλήθεια με την Δευτέρα παρουσία. Αν στη θέση
της φωτιάς βάλουμε τον Ιησού, τότε βρισκόμαστε πολύ κοντά σε μια χριστιανική
εσχατολογική προφητεία. Από την άλλη ο Ηράκλειτος ταύτιζε το πυρ με το «Λόγο».
Λόγος όμως είναι και το δεύτερο πρόσωπο της Χριστιανικής Ομάδας προσώπων που
αποτελούν τον Θεό.
Η διφορούμενη διδασκαλία του Ηράκλειτου δίνει αφορμές για διάφορες
ερμηνείες. Τι σημαίνει άραγε το κρίνει; Μήπως το πυρ είναι ένα λογικό ον που θα
κρίνει τα πάντα με βάση τα δικά του κριτήρια και νόμους; Τείνω να πιστεύω ότι η
κρίση αυτή αναφέρεται στους φυσικούς νόμους που καθορίζουν την πορεία των
πάντων. Ο Ηράκλειτος πίστευε ότι τίποτε δεν ξεφεύγει του συμπαντικού νόμου ,
ούτε θεός ούτε άνθρωπος ούτε πνεύμα, ούτε ύλη. Κατά συνέπεια η όποια καταστροφή
ή αναδόμηση του σύμπαντος δεν γίνεται χαοτικά αλλά νομοτελειακά. Η ενέργεια δρα
συνεχώς, δομεί και αποδομεί με βάση αυτό τον απαραβίαστο κανόνα. Κατά συνέπεια
η οποιαδήποτε συντέλεια του κόσμου είναι αδήριτη, αναπόφευκτη πορεία.
Βαδίζει όμως το σύμπαν προς μια αναπόφευκτή καταστροφή; Με βάση τη
σύγχρονη φυσική τα άστρα ακολουθούν μια πορεία παρόμοια με αυτή του ανθρώπου,
από τη γέννηση προς το θάνατο. Όπως έχουμε δει προηγουμένως με τον ήλιο, πριν
τον τελικό αστρικό του θάνατο, θα περάσει από ένα βίαιο πριν παροδικό ξέσπασμα
που θα κατακάψει τη γη, κάτι σαν κύκνειο άσμα. Αλλά και σε επίπεδο σύμπαντος αν
το εξετάσουμε, αυτό οδηγείται αργά, αλλά σταθερά προς την αποδόμηση, την
αταξία. Αυτό στη φυσική λέγεται αύξηση της εντροπίας... Το αν το τέλος θα
ακολουθήσει μια νέα αρχή είναι μια ερώτηση που περιμένει ακόμα απάντηση...
67β)
Hisdosus Scholasticus ad Chalcid. Plat. Tim.
« Όπως η αράχνη στέκεται στο κέντρο του
ιστού της και αισθάνεται αμέσως αν μια μύγα σπάσει κάποιο νήμα, και τρέχει
αμέσως εκεί σα να πονά από το κόψιμο του νήματος, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου,
όταν πάθει βλάβη κάποιο μέρος του σώματος, σπεύδει προς τα εκεί σα να μην
ανέχεται τη βλάβη του σώματος με το οποίο είναι δεμένη γερά και με ορισμένη
αναλογία»
Υπάρχει μια συνολικότητα, ολότητα και ενότητα στην αντιμετώπιση των
πάντων από τον Ηράκλειτο. Είναι γεγονός ότι το ανθρώπινο μυαλό, στην προσπάθεια
του για κατανόηση, χωρίζει σε κατηγορίες τα φαινόμενα για καλύτερη
εποπτικοποίηση τους. Όμως, σε βαθύτερο επίπεδο, τα πάντα είναι ένα. Δεν μπορεί
να πληγεί το μέρος χωρίς να υποφέρει το όλο. Τίποτε δεν είναι μονομένο στον
κόσμο, τα πάντα βρίσκονται σε αλληλεπίδραση.Όσο ασήμαντο και να είναι ένα
φαινόμενο έχει τις επιδράσεις του, κάποτε δυσανάλογες του αρχικού του μεγέθους.
Στο σημείο αυτό δεν μπορεί κανείς παρά να σκεφτεί το φαινόμενο, που η
σύγχρονη επιστήμη αποκαλεί ως « την επίδραση της πεταλούδας » . Σύμφωνα με
αυτήν, μια απειροελάχιστη μεταβολή, ας πούμε το τίναγμα των φτερών μιας
πεταλούδας στην Κίνα, θα μπορούσε να προκαλέσει μια καταιγίδα στην Αμερική. Μια
απειροελάχιστη μεταβολή και όμως, ως αποτέλεσμα, μια κολοσσιαία διαφοροποίηση
στο τελικό αποτέλεσμα. Σαν δεύτερο παράδειγμα ας δούμε τους πιο κάτω αριθμούς:
Α=0,999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999
Β=1,000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000001
Η διαφορά τους είναι απειροελάχιστη Πρακτικά
αντιπροσωπεύουν την ίδια ποσότητα.Η διαφορά τους, δηλαδή ο αριθμός που
ακολουθεί στην πιο κάτω γραμμή, είναι
αμελητέος, πρακτικά μηδέν.
Β-Α=
0,000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000002
Ας υψώσουμε τους 2 αριθμούς σε μια πολύ
μεγάλη δύναμη, ας πούμε το άπειρο. Το Α υψωμένο στην απειροστή δύναμη τείνει
στο άπειρο. Το Β όμως υψωμένο στην ίδια δύναμη τείνει στο μηδέν. Η
απειροελάχιστη μεταβολή μεταξύ του Α και του Β οδηγεί σε μια κολοσσιαία
μεταβολή, όσο απέχει το άπειρο και το μηδέν, στο τελικό αποτέλεσμα. Τα πάντα
λοιπόν έχουν τη σημασία τους και τίποτε δεν είναι απομονωμένο και ασήμαντο, όσο
μικρό και να είναι!
68) Ιάμβλιχος, Περί μυστηρίων Ι 11
« Ο Ηράκλειτος ονόμαζε θεραπευτικά μέσα
τα αισχρά έθιμα ( τελετουργίες ) της λατρείας των
μυστηρίων γιατί θεραπεύουν τα κακά και απαλλάσσουν τις ψυχές από τις συμφορές
της γέννησης»
Από τη στιγμή της γέννησης η ψυχή συμμερίζεται τη μοίρα και τα πάθη της
σάρκας. Η σημασία των εθίμων έγκειται
στην εκτόνωση των ανθρωπίνων παθών. Η άρνηση μιας κατάστασης δεν την αναιρεί,
τη γιγαντώνει. Από την άποψη αυτή τα οργιαστικά έθιμα έδιναν μια ασφαλιστική
δικλίδα ισορροπίας στα πλήθη. Τα βοηθούσαν να ξοδέψουν λίγη από τη συσσωρευμένη
τους ενέργεια και να συνεχίσουν ομαλά τη ζωή τους.
69) Ιάμβλιχος, Περί μυστηρίων V 15
«Διακρίνω λοιπόν δύο είδη θυσιών: εκείνες
που τελούν οι εντελώς καθαροί άνθρωποι, και τέτοιες κάνει σπάνια ένας άνθρωπος,
όπως λέει ο Ηράκλειτος, ή λίγοι μετρημένοι στα δάκτυλα. Οι άλλες θυσίες είναι
υλικές»
Η διάκριση ανάμεσα στο τυπικό και ουσιαστικό
μέρος μιας θυσίας. Οι πολλοί μένουν στους τύπους. Τελετουργίες, πράξεις χωρίς
βαθύτερο νόημα, ενέργειες για το θεαθήναι, για ικανοποίηση της κοσμικής
συμβατικότητας. Ελάχιστοι ξεπερνούν τους τύπους και φτάνουν στην ουσία.
Διακρίνουν το νόημα. Ανοίγουν θύρες επικοινωνίας με το επέκεινα. Πράττουν με
ελεύθερη συναίνεση, λογική και πίστη και όχι για εξευμενισμό της κοινωνίας...
70) ) Ιάμβλιχος, Περί ψυχής [
Στοβαίος, Εκλογαί ΙΙ 1, 16
« Οι ανθρώπινες δοξασίες είναι παιδικά
παιγνίδια »
Οι
γνώμες των πολλών ανθρώπων δεν διακρίνονται για το βάθος τους γιατί
υιοθετούνται αστόχαστα, με βάση την παρόρμηση της στιγμής, το προσωπικό
συμφέρον, τις προλήψεις, «τη μόδα». Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι όντα
μιμητικά , ακολουθούν την πεπατημένη, αρνούνται να ξεφύγουν από τη λογική της
αγέλης. Αισθάνονται ασφάλεια όταν δεν ξεχωρίζουν και όταν επαναλαμβάνουν, σαν
παπαγάλοι τα λόγια των δυνατών. Είναι όπως τα νήπια που ακολουθούν κατά πόδα τους
γονείς τους και πιστεύουν ότι και να πουν. Τελικά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν
ενηλικιώνονται ποτέ, είναι πάντα οπαδοί και ποτέ ηγέτες. Είναι τα πρόβατα που
αφήνουν τους εαυτούς τους στις μάντρες των διάφορων βοσκών, που τους μαντρίζουν
για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Τέτοιους βοσκούς βρίσκουμε
πολλούς στις κομματικές, θρησκευτικές και άλλες ηγεσίες...
Ο λογικός έλεγχος, η διασταύρωση των απόψεων, η κριτική άποψη δεν είναι
ο αγαπημένος τρόπος σκέψης των πολλών ανθρώπων. Ποτέ δεν αμφισβητούν τις
αφθεντίες, ούτε μπορούν να διανοηθούν ότι η ζωή δεν είναι μόνο άσπρο μαύρο αλλά
ότι υπάρχουν και άλλες αποχρώσεις. Αυτό το ξέρουν οι διάφοροι προπαγανδιστές
και με μισές αλήθειες, αστήρικτες γενικεύσεις και αφορισμούς τους καθοδηγούν
σαν μαριονέτες. Το αστείο δε στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι αφελείς νομίζουν
ότι αυτοί σκέφτονται και αυτοί αποφασίζουν. Στη ρηχότητα και τη στενότητα της
ανθρώπινης αντίληψης στηρίζονται και οι διαφημιστές που κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι
χρειάζονται άχρηστα και ανώφελα προϊόντα.Παρασύρονται από τις διαδόσεις και τα
φαινόμενα, αλλά δεν τους νοιάζει η ουσία. Πηγαίνουν όπου φυσάει ο άνεμος,
φοβούμενοι κάσποτε και αυτή τη σκιά τους.
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, ένας λογικός άνθρωπος διακρίνει τη ρηχότητα,
και συγκαταβατικά αντιμετωπίζει την αφέλεια του πλήθους.
71) Μάρκος Αντωνίνος, IV 46.
« Ας θυμηθούμε κι αυτόν που ξεχνά που οδηγεί ο δρόμος »
Γιατί να τον θυμιθούμε; Μήπως για να επαναφέρουμε στη μνήμη του τον
σκοπό της πορεία; Ή μήπως για να παραδειγματιστούμε, σκεφτόμενοι τις συνέπειες
της άγνοιας του στόχου; Ποιος δε είναι ο δρόμος; Μήπως η ζωή; Η γνώση ; Η
αυτογνωσία; Που οδήγει; Τα ερωτήματα αυτά εγείρονται σε όποιο διαβάζει το
απόσπασμα. Θα μπορούσαν να δοθούν διαφορετικές απαντήσεις. Η αμφισημία του
είναι προφανής, δικαιώνοντας τον αινιγματικό χαρακτήρα της Ηρακλείτιας
φιλοσοφίας.
Μια απάντηση στα πιο πάνω ερωτήματα είναι ότι ο δρόμος συμβολίζει την
πορεία προς τη γνώση. Από τους λίγους που την επιλέγουν, ακόμα λιγότεροι
φτάνουν στο τέρμα. Ο δρόμος είναι δύσκολος, οι σειρήνες πολλές, η θέληση
ανεπαρκής. Η γνώση γιαυτούς παύει να είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για προσωπική
και κοινωνική προβολή και άνοδο. Δεν πρέπει να τους ξεχνούμε αλλά να τους
έχουμε ως παραδείγματα προς αποφυγή. Στο κάτω κάτω η ημιμάθεια είναι χειρότερη
της αμάθειας.
72) Μάρκος
Αντωνίνος, IV 46.
« Οι πολλοί έρχονται σε αντίθεση με το
Λόγο με τον οποίο βρίσκονται συνεχώς σε στενότατη επαφή ( και ο οποίος κυβερνά
τα πάντα ) και τους φαίνονται ξένα αυτά που συναντούν κάθε μέρα»
Γιατί όμως οι άνθρωποι αγνοούν το προφανές; Μπορεί ο Λόγος ως παρουσία
να είναι παντού και μέσα μας, όμως η ανθρώπινη προσοχή τείνει να αιχμαλωτίζεται
από το μερικό, είναι αποσπασματική, δεν έχει διάρκεια, συλλαμβάνει το
επιδερμικό, είναι πολύ νωθρή για να πάει σε βάθος να δει την ουσία. Έτσι
νομίζουμε ότι συναντούμε συνεχώς το διαφορετικό, ενώ δεν συλλαμβάνουμε την
συνέχεια, την ενότητα, την μοναδικότητα του παντός. Η αντίθεση που ερχόμαστε με
τον λόγο προκύπτει διότι μένουμε στη διαφορετικότητα των αντιθέτων και όχι στην
ενότητα τους. Θεωρούμε , για παράδειγμα τους πόλους του μαγνήτη ως αντιθετικές
διαφορετικές καταστάσεις. Δεν καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να τους δούμε μέσα στην
ολότητα και την ενότητα του μαγνήτη. Ο πόλος δεν υπάρχει ανεξάρτητα από τον
μαγνήτη, και η υποκειμενική ανθρώπινη σοφία, δεν έχει υπόσταση έξω από την
καθολική σοφία του παντός.
Η αλήθεια, η γνώση είναι μέσα μας. Ο Ηράκλειτος πίστευε ότι έμαθε όσα
έμαθε διαλογιζόμενος με τον εαυτό του. Αγνοούμε το προφανές, το οποίο είναι
πολύ κοντά μας κυριολεκτικά μέσα μας. Είναι σαν να έχουμε τον θησαυρό στο σπίτι
μας, ενώ εμείς τον ψάχνουμε σ’όλο τον κόσμο. Μας φαίνεται δε ξένος και άγνωστος
όταν τον συναντήσουμε γιατί ποτέ δεν γνωρίσαμε το πλέον οικείο σε μας πράγμα: Τον
εαυτό μας.
και
73) Μάρκος Αντωνίνος, IV 46.
« Δεν πρέπει να ενεργούμε και να μιλάμε
όπως αυτοί που κοιμούνται »
Η γνώση στο βάθος της είναι απλή, εντούτοις
οι πολλοί άνθρωποι δεν την αναγνωρίζουν αν και τα σημάδια της είναι μπροστά στα
μάτια τους. Θάλεγε κανείς πως οι πολλοί έχουν το κεφάλι για ομορφιά, ένα
διακοσμητικό στοιχείο και όχι ως μέσο για προσπέλαση στη γνώση. Πολλοί ενεργούν
σαν να κοιμούνται, ενώ είναι ξύπνιοι, υπό την έννοια ότι δεν αντιλαμβάνονται
αυτά που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Έχουν χαμηλή συνειδητότητα, είναι όντα
μιμητικά, δρουν ακολουθώντας την πεπατημένη, ακολουθούν την μόδα, στο λεξιλόγιο
τους δεν υπάρχει το γιατί, δίνουν μεγάλη σημασία σε ασήμαντα πράγματα και
αγνοούν τα συνειδητά.
Στην εσωτερική ορολογία η αφύπνιση σηματοδοτεί
τη φώτιση του ανθρώπου, την ενορατική κατοχή της γνώσης που δίνει στη ζωή μια
νέα προοπτική. Προφανώς πρέπει να μεταφράσουμε τη λέξη κοιμισμένος σε αμαθή. Ο
αμαθής φαίνεται από τις ενέργειες και την ομιλία του όπως έχουν περιγραφεί πιο
πάνω. Το πιο τραγικό σ’αυτόν είναι ότι δεν έχει γνώση της κατάστασης του. Η
γνώση του εαυτού, η αυτογνωσία είναι το μέγα ζητούμενο για τον κοιμισμένο,
είναι η αρχή της αφύπνισης.
74) Μάρκος
Αντωνίνος, IV 46.
« Δεν πρέπει να ενεργούμε σαν τα παιδιά
των γονιών μας »
Προφανώς οι περισσότεροι άνθρωποι ακολουθούν
την πεπατημένη. Κάνουν ότι και οι υπόλοιποι, για να συμμορφωθούν με τα έθιμα
της αγέλης. Ελάχιστοι έχουν δικοί τους κρίση, την οποία χρησιμοποιούν για να
ανοίξουν νέους δρόμους για την ανθρωπότητα. Ως νήπια υιοθετούν τις
θρησκευτικές, πολιτικές, πολιτιστικές και άλλες απόψεις και δεισιδαιμονίες των
γονιών τους και μετά τις κρατούν σε όλη τους τη ζωή. Δεν διανοούνται να
εκλογικεύσουν τα πιστεύω τους, να απορρίψουν , να διαφοροποιήσουν κάποια από
αυτά. Προτιμούν να τα παραδώσουν στις επόμενες γενιές όπως τα βρήκαν.
Η στάση αυτή της μεγάλης πλειοψηφίας των
ανθρώπων, είναι η αιτία της συντηρητικότητας των κοινωνιών, της σε επίπεδο
πεποιθήσεων στατικότητα τους και της επιβίωσης των θρησκειών. Θα συμφωνούσα με
τον Ηράκλειτο που απαξιώνει τη πιο πάνω στάση των ανθρώπων, δεν είμαι όμως
ιδιαίτερα αισιόδοξος ως προς το κατά πόσο αυτή μπορεί να αντιστραφεί...
75) Μάρκος Αντωνίνος, VI 42
« Τους κοιμισμένους ( θεωρεί ο Ηράκλειτος
ως ) εργάτες και συνεργούς όσων συμβαίνουν στον κόσμο»
Αυτό συμβαίνει επειδή αφήνονται να
χειραγωγούνται από τους επιτήδειους αυτού του κόσμου. Είναι τα άβουλα πρόβατα,
που αφήνονται στα μανδριά με τη θέληση τους, επειδή νομίζουν ότι έξω από το
μανδρί θα τους φάει ο λύκος. Στην πραγματικότητα οι διαχρονικοί λύκοι είναι οι
«ποιμένες». Αυτοί δημιουργούν τους λύκους, ως αντίπαλο δέος, για να μαντρώνουν
τα πρόβατα. Με τον τρόπο αυτό λειτουργούν τόσο τα κράτη, όσο και οι Θρησκείες.
Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
Α) Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, οι
Ηνωμένες Πολιτείες, εσκεμμένα μεγαλοποιούσαν τον κουμουνιστικό κίνδυνο, για να
μεγαλώσουν την αφοσίωση των πολιτών τους προς τον ελεύθερο κόσμο, να
δικαιολογήσουν τις υπέρογκες εξοπλιστικές τους δαπάνες και να νομιμοποιήσουν
τις στρατιωτικές επεμβάσεις τους σε χώρες του εξωτερικού που είχαν πάντα ως
αφορμή και στόχο την απώθηση του κομμουνισμού.
Β) Με την κατάρρευση του κομμουνισμού, έγινε
φανερό ότι ο κόκκινος γίγαντας είχε γυάλινα πόδια, προφανώς δε, δεν αντιπροσώπευε πλέον καμμιά απειλή. Η Αμερική
έπρεπε να εφεύρει, ή να μεγαλοποιήσει, ένα νέο εχθρό. Ο νέος εχθρός είναι η
ασύμμετρη απειλή, δηλαδή η τρομοκρατία. Κάθε λογικός άνθρωπος καταδικάζει την
τρομοκρατία των φανατικών ισλαμιστών, τα τυφλά κτυπήματα, τις δολοφονίες αθώων.
Όστοσο, το ίδιο αντικειμενικά παρατηρούμε ότι η πάταξη της τρομοκρατίας είναι
ένα πρώτης τάξεως πρόσχημα για ενέργειες που οδηγούν στην παγίωση της
παγκόσμιας αμερικανικής κυριαρχίας, τη διατήρηση των εξοπλιστικών δαπανών των
Η.Π.Α. σε ψηλά επίπεδα, σε επεμβάσεις που οφελούν τα οικονομικά συμφέροντα της
υπερδύναμης.
Γ) Στην Θρησκεία το ρόλο του κακού παίζει ο
διάβολος. Αυτός αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τους πιστούς και το λόγο
για συσπείρωση τους γύρω από το Ιερατείο, το οποίο παίζει το ρόλο του
αποκλειστικού αντιπροσώπου και του μόνου νόμιμου διαμεσολαβητή μεταξύ των
πιστών και του (καλού) θεού. Μεγαλοποιώντας τον κίνδυνο του διαβόλου ( κακού
λύκου ) , το ιερατείο (Ποιμένες, βοσκοί ) , κρατούν τους απλούς πιστούς (
πρόβατα ) κάτω από την επιρροή τους ( μέσα στο μανδρί της Θρησκείας )
Τα πρόβατα είναι συνυπεύθυνα για την κατάντια αυτού του κόσμου. Αν
υπάρχουν λύκοι, εκμεταλευτές κάθε μορφής, είναι γιατί τα θύματα της
εκμετάλευσης τους ανέχονται. Αν οι άνθρωποι δεν ήταν ευκολόπιστοι και μωροπίστευτοι,
αλλά περνούσαν ότι άκουαν από το κόσκινο της λογικής, δεν θα έπεφταν θύματα των
χειραγωγών και των απατεώνων. Οι τελευταίοι επιδέξια εκμεταλλεύονται τις
φοβίες, τις ανασφάλειες, τη πνευματική νωθρότητα του κόσμου.Τις μεγαλοποιούν
για να έρθουν εκ’ των υστέρων να προτείνουν προστασία. Είναι λύκοι με προβιά
προβάτου. Δεν έχουν όμως απεριόριστες δυνάμεις, η δύναμη τους είναι η αφέλεια
των προβάτων. Αλίμονο τους αν τα τελευταία ξυπνήσουν... Γιαυτό φροντίζουν
αδιάλειπτα τη διαδικασία της χειραγώγησης από τα πρώτα χρόνια της ζωής μέχρι το
θάνατο.
Ας μάθουμε λοιπόν να σκεπτόμαστε. Ας γίνουμε κριτικοί άνθρωποι και όχι
παπαγάλοι. Τότε ο κόσμος θα αλλάξει.
76) Μάξιμος Τύριος ΧΙΙ 4
« Το πύρ ζει τον θάνατο της γης, και ο
αέρας ζεί το θάνατο του πυρός, το νερό ζει το θάνατο του αέρα, και η γη το
θάνατο του νερού. Ο θάνατος του πυρός γεννάει τον αέρα, ο θάνατος του αέρα
γεννάει το νερό. Ο θάνατος της γης είναι να γίνει νερό, ο θάνατος του νερού είναι να γίνει αέρας και
του αέρα να γίνει πύρ και το αντίθετο»
Το απόσπασμα μοιάζει με αλχημική
κρυπτογραφημένη συνταγή. Πύρ, αέρας, νερό και γή μπορεί να συμβολίζουν τις
κατααστάσεις της ύλης δηλαδή, αντίστοιχα την πλασματική, αέρια, υγρή και
στερεή. Η πλασματική έχει περισσότερη ενέργεια από την αέρια, η αέρια από την
υγρή, η υγρή από την στερεά. Ο θάνατος ίσως συμβολίζει τη μετάπτωση ενός
σώματος από μια κατάσταση μεγαλύτερης ενέργειας σε κατάσταση μικρότερης.
Η ύλη αλλάζει καταστάσεις όταν μεταβάλλεται η ενεργειακή της στάθμη.
Καθώς η ενέργεια που περιέχει λιγοστεύει, μετατρέπεται. Η πλασματική κατάσταση
υποπίπτει σε αέρια, καθώς ο αέρας ζεί το θάνατο του πυρός. Όμοια η αέρια
κατάσταση υποκύπτει και γίνεται υγρή , ακολούθως δε η υγρή γίνεται στερεή ( γη
) , που είναι η κατάσταση με την μικρότερη ενέργεια. Η αλλαγή από μια
κατάσταση ψηλής ενέργειας σε κατάσταση λιγότερης, σηματοδοτεί το θάνατο της
κατάστασης ψηλής ενεργειακής στάθμης και την γέννηση ύλης χαμηλότερης
ενέργειας.
Η
ενέργεια όμως δεν χάνεται και η όλη διαδικασία μπορεί να αναστραφεί. Ο θάνατος
είναι η αντίστροφη πορεία της ζωής. Οι απόψεις αυτές του Ηράκλειτου δεν
αφίστανται των θεωριών της σύγχρονης φυσικής. Αν δώσεις ενέργεια στον πάγο, υπό
μορφή θερμότητας, θα γίνει νερό, αν θερμάνεις το νερό θα το εξαερώσεις, θα
γίνει δηλαδή ατμός και με ακόμα περισσότερη ενέργεια μπορείς να φτάσεις στην πλασματική κατάσταση,
που θυμίζει την Ηρακλείτια εκπύρωση. Αφαιρώντας ενέργεια μπορείς πάλι να
φτάσεις στον πάγο. Η ενέργεια, δηλαδή το πύρ είναι αείζωη. Μπορεί να αλλάξει
μορφή να γίνει κινητική, δυναμική, θερμοπυρινική, η θερμότητα αλλά δεν
εξαφανίζεται. Το σύμπαν όλο είναι ενέργεια, όπως δηλώνει η αρχή της ισοδυναμίας
μάζας ενέργειας που διατυπώθηκε με την περίφημη εξίσωση του Αϊνστάιν Ε= ΜC². Η ενέργεια
δίνει συνοχή στο σύμπαν είναι η αιτία της αέναης κίνησης του. Όλες αυτές οι
ιδιότητες είναι ταυτόσημες με τις αντίστοιχες της Ηρακλείτιας φωτίας.
77) Νουμήνιος, fr. 35
« Για τις ψυχές είναι τέρψη ή θάνατος το
να γίνουν υγρές. Τέρψη είναι το να πέσουν στον κόσμο της γενέσεως. Κάπου αλλού
λέει: εμείς ζούμε τον θάνατο εκείνων, ενώ εκείνες ζουν τον δικό μας θάνατο»
Οι ψυχές γίνονται υγρές με τη γέννηση. Η υγρότητα είναι το
χαρακτηριστικό του υλικού σώματος, που αποτελείται κατά 60% από νερό. Η γέννηση
για τη ψυχή είναι ισοδύναμη με τη πτώση, δηλαδή με το θάνατο. Αυτό γιατί πέφτει
από μια κατάσταση μεγαλύτερης ενέργειας τη διάπυρη, σε μια κατάσταση μικρότερης
ενέργειας τη ψυχρή. Η αγέννητη ψυχή, όπως αλλού λέει ο Ηράκλειτος είναι ξηρή
σοφότατη και άριστη. Η σοφία της προέρχεται από την ένωση της με το συμπαντικό
Ένα, το διάπυρο λόγο. Μπορεί όμως να
ισοδυναμεί και με τέρψη, αν αυτή προσκοληθεί στις υλικές απολαύσεις και ξεχάσει
τον ανώτερο κόσμο από τον οποίο προήλθε. Για τις ψυχές είναι θάνατος να γίνουν
νερό, αν η κατάσταση της πτώσης γίνει μόνιμη, αν η ψυχή απολαμβάνει το υλικό
σώμα, αν επαναλάβει την ίδια στάση σε μια επόμενη ενσάρκωση, αν χάσει τον πόθο
της απελευθέρωσης από το υλικό σώμα.
79) Ωριγένης, Κατά Κέλσου VI 12
« Ο θεός αποκαλεί τον άνδρα «μωρό», όπως
ακριβώς ο άντρας αποκαλεί το παιδί »
Τονίζεται η διαφορά της ανθρώπινης διάνοιας,
από την άπειρη διάνοια της θεότητας. Ο πλέον σοφός άνδρας, είναι νήπιο ως προς
τη σοφία σε σχέση με το Θεό. Όπως δε το νήπιο δεν μπορεί από μόνο του να
επιβιώσει, έτσι και η ανθρώπινη αντίληψη, αν δεν ενωθεί με το Λόγο, τη θεϊκή
σοφία, δεν μπορεί να φτάσει στη γνώση, αλλά θα κάνει άγονους κύκλους στο βάλτο
της άγνοιας. Στο απόσπασμα μπορούμε να δούμε την αντιπαραβολή εννοιών όπως του
άπειρου και του πεπερασμένου , του αιώνιου και του εφήμερου, της πανταχού
παρουσίας και της τοπικότητας.
Η συναίσθηση της ανθρώπινης ασημαντότητας μπροστά στο Θεό θυμίζει την
αντίστοιχη αντίληψη του Χριστιανισμού και του Ιουδαϊσμού. Ιδέες που η γενική
δοξασία πιστεύει ότι αποτελούν παραγωγή και ιδιοκτησία των Θρησκειών αυτών,
υπάρχουν και στην σκέψη των Ελλήνων φυσικών φιλοσόφων. Η παρομοίωση του άντρα
με μωρό, στα μάτια του Θεού, δείχνει την ψυχολογική ανωριμότητα και την
παιδικότητα της ψυχής του μέσου ανθρώπου. Όπως το παιδί χρειάζεται τη παρουσία
των γονιών του για να αισθάνεται ασφάλεια, έτσι και ο άνθρωπος χρειάζεται το
Θεό, τον οποίο βλέπει ως πατέρα προστάτη. ( Ας μην ξεχνούμε ότι και σήμερα
αποκαλούμε το Θεό πατέρα, γιαυτό λέμε Πάτερ ημών...)Η σύγκριση δεν αφορά μόνο
τις διανοητικές δυνάμεις. Ο Θεός είναι ένα υποκατάστατο του πατέρα, στον οποίο
ο περιδεής άνθρωπος στρέφεται για προστασία, όταν οι συνθήκες της ζωής τον
απειλούν. Όπως το νήπιο αισθάνεται ανίσχυρο και φοβισμένο, όταν οι γονείς του
τον εγκαταλείψουν, έτσι και ο πιστός δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή του χωρίς
Θεό, αισθανόμενος ανίσχυρος, απροστάτευτος και φοβισμένος.
Η τραγωδία της ανθρωπότητας είναι ότι , συναισθηματικά και νοητικά,
ελάχιστοι άνθρωποι ενηλικιώνονται...
81) Φιλόδημος, Ρητορ. 1c. 57.62 S 351.354 Sudh
«Η ρητορική είναι αρχηγός των φλυαριών(
κοπίδων )»
Με την λέξη «ρητορική» εννοείται
ο πλούσιος σε λέξεις και επιθετικούς προσδιορισμούς λόγος, αλλά κενός σε
νοήματα. Οι νουνεχείς άνθρωποι μιλούν λίγο, χωρίς πλατιασμούς. Ο λόγος τους
είναι μεστός νοημάτων. ( Παράβαλε : « Τοις φρονίμοις ολίγα» Το Λακωνίζειν εστιν
φιλοσοφςίν κλπ )
82) Πλάτων, Ιππίας μείζων 289β
« Ο ωραιότερος ανάμεσα στους πιθήκους
είναι άσχημος, αν συγκριθεί με το ανθρώπινο γένος »
και
83) Πλάτων, Ιππίας μείζων 289β
« Ο σοφότερος από τους ανθρώπους, σε
σύγκριση με τον θεό, θα φανεί πίθηκος και στη σοφία και στην ομορφιά και σ’όλα
τ’άλλα»
Η απόσταση που χωρίζει τον θεό από τον
άνθρωπο, είναι ανάλογη από την απόσταση που χωρίζει τον άνθρωπο από το ζώο. Η
σύγκριση αυτή ισχύει τόσο για το σωματικό κάλλος , τις γνώσεις και τις πνευματικές
ικανότητες. Υπάρχει συγγένεια νοήματος μεταξύ των αποσπασμάτων 82, 83 και το
απόσπασμα 79.
84α)Πλωτίνος, Εννεάδες IV 8,1
«Αφού επιφέρει τη μεταβολή αναπαύεται »
Το απόσπασμα αναφέρεται στο πυρ, η δραστηριοποίηση του οποίου δεν είναι
χαοτική, αλλά υπακούει σε νόμους. Όπως λέει ο Ηράκλειτος σε άλλο απόσπασμα, η
φωτιά ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο. Η μεταβολή οριοθετεί την πορεία από
την ανισορροπία στην ισορροπία. Κατά την ανάπαυση το πυρ , δηλαδή η ενέργεια,
βρίσκεται σε κατάσταση δυναμικής ισορροπίας, με τον ίδιο τρόπο που ένα
ηλεκτρικά ουδέτερο σώμα δεν σημαίνει ότι δεν έχει ηλεκτρικά φορτία, αλλά ότι
υπάρχει ισοδύναμη παρουσία, και άρα αλληλοεξουδετέρωση, αρνητικών και θετικών
φορτίων. Η ενέργεια εξακολουθεί να υπάρχει κατα τη διάρκεια της ισορροπίας
χωρίς να φαίνεται. Περεταίρω, υπάρχει ανα πάσα στιγμή η δυνατότητα μιας νέας
μεταβολής, όταν εξαιτίας κάποιας αλλοίωσης επέλθει εκ νέου ανισορροπία.
Τη μεταβολή διαδέχεται η ηρεμία, την κίνηση
η ακινησία τον πόλεμο η ειρήνη. Τα προαναφερθέντα ζεύγη μέσα από την αντίθεση
τους τονίζουν την βαθύτερη ενότητα τους. Η μεταβολή προέρχεται από την έλλειψη
ισορροπίας και την ανισοσθένεια. Μέσα της όμως φέρει το σπέρμα της ηρεμίας,
αφού βαθμιαία οδηγεί σε εξισορρόπηση δυνάμεων. Κατά τον ίδιο τρόπο η ηρεμία
φέρει το σπέρμα της μεταβολής, αφού πρόκειται για δυναμική εξισορόπηση δυνάμεων
και όχι στατική ακινησία. Αυτή η δυναμική κατάσταση θα επαναφέρει την μεταβολή.
Τα αντίθετα κυκλικά θα έρχονται και θα παρέρχονται, ως μέρη της ίδιας κυκλικής
διαδοχικής διαδικασίας του αμετάβλητου είναι...
84β)Πλωτίνος, Εννεάδες IV 8,1
Είναι πολύ κουραστικό το να μοχθείς για
τα ίδια πράγματα και να εξουσιάζεσαι από αυτά»
Αυτό γιατί χάνεις την ουσία, εγκλωβίζοντας τον εαυτό σου σε φαύλο κύκλο.
Για παράδειγμα, ένα πράγμα είναι να αποκτάς χρήμα, για να το χρησιμοποιήσεις ως
μέσο για την επίτευξη άλλων στόχων και άλλο να κάνεις το χρήμα αυτοσκοπό. Ο
φυλάργυρος μοχθεί και υποφέρει χωρίς λόγω γιατί δεν χαίρεται τα αγαθά, τα οποία
θα μπορούσε να του προσφέρει το χρήμα που συσσωρεύει. Ακόμα και η γνώση δεν
πρέπει να σε εξουσιάζει, εσύ πρέπει να την εξουσιάζεις και να την χρησιμοποιείς
για το καλό το δικό σου και της ανθρωπότητας.
85) Πλούταρχος, Κοριολανός 22
«Είναι δύσκολο ν’ αντιτάσσεται κανείς
στις επιθυμίες του. Γιατί ότι θέλει, το αγοράζει με τίμημα τη ψυχή του.
Όταν πραγματικά επιθυμείς κάτι, τότε είσαι ικανός να καταβάλεις
προσπάθεια για να το αποκτήσεις. Τα αγαθά κόποις κτώνται, κατά συνέπεια πρέπει
να κάνεις κόπο για να αποκτήσεις το αντικείμενο της επιθυμίας σου. Όσο πιο
μεγάλο και αξιόλογο το προσδοκούμενο
αγαθό, τόσο πιο μεγάλο το τίμημα. Το τελευταίο δεν είναι πάντα υλικό. Για να
βιώσεις το υπέρτατο αγαθό, που κατά τον Ηράκλειτο είναι η Γνώση, πρέπει να
αφοσιωθείς ψυχή τε και σώματι στην αναζήτηση της. Πρέπει να θυσιάσεις άλλα
εξωτερικά αγαθά που τέρπουν τις ψυχές για να αφοσιωθείς στην εσωτερική σου
εξερεύνηση. Το μονοπάτι θα είναι τραχύ και ανηφορικό, οι σειρήνες πολλές, τα
πάθη σου θα είναι βουνά, ο εαυτός σου θα ρέπει στην παρεκτροπή.Παρόλα αυτά θα
πρέπει να συνεχίσεις την πορεία. Όταν θα φαίνεται ότι τα έχεις χάσει όλα, τότε
θα τα έχεις κερδίσει όλα.
Τον τραχύ και ανηφορικό αυτό δρόμο ακολούθησε ο Ηράκλειτος σε όλη του
την έκταση, αφού για χάρη της αυτογνωσίας θυσίασε την εξουσία και μια βασιλική
ζωή. Ελάχιστοι σ’αυτόν τον κόσμο αποδίδουν τόση σημασία στη γνώση και είναι
διατεθειμένοι να πληρώσουν τέτοια τιμήματα για να την αποκτήσουν.
86) Πλούταρχος, Κοριολανός 22
«Τα περισσότερα από τα θεϊκά πράγματα από
δυσπιστία μας διαφεύγουν και δεν τα γνωρίζουμε»
Ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου είναι ο εαυτός του, γιατί δεν πιστεύει
στις δυνατότητες που έχει μέσα του, είναι μεμψιμοιρός, υποτιμά τον εαυτό του.
Βλέποντας συνεχώς χαμηλά, και προσδοκώντας ελάχιστα, είναι φυσικό να αρκεστεί
σε ψίχουλα. Γιατί όμως ο άνθρωπος δεν πιστεύει στις δυνατότητες του; Γιατί δεν
πιστεύει το Θεό που κρύβει μέσα του;
Γιατί η μεγαλύτερη σκλαβιά που μπορεί το σύστημα να μας οδηγήσει, είναι
η εσωτερική. Για το σύστημα εξουσίας ο
εξωτερικός έλεγχος δεν είναι αρκετός, γιατί αφήνει ελεύθερη τη σκέψη. Η
τελευταία είναι η πιο μεγάλη δύναμη γιατί οδηγεί στη γνώση. Ακόμα μας κάνει
κριτικούς προς τα όποια συστήματα προπαγάνδας και ετεροκαθοδήγησης. Οδηγεί στην
μετατροπή των αβούλων προβάτων της αγέλης σε αυτεξούσιους ανθρώπους, πράγμα
ολέθριο για την εξουσία. Έτσι το σύστημα μας κάνει σιγά σιγά αστυνομικούς του
εαυτού μας. Μας μαθαίνει τον αυτοέλεγχο την αυτολογοκρισία, την αυτοφίμωση, την
αυτοαναίρεση, την αυτοαπαγόρευση, σε ότι αυτό από μικρούς μας έχει μάθει να
θεωρούμε ως άφταστο και απαγορευμένο. Η δύναμη των περισσότερων συστημάτων
εξουσίας είναι η συναίσθηση της αδυναμίας των υπηκόων του. Οι τελευταίοι παρόλο
που είναι πολύ περισσότεροι από τους εξουσιαστές τους, τρέμουν από φόβο, γιατί
το σύστημα τους έχει καλλιεργήσει την ψευδαίσθηση ότι είναι παντοδύναμο και
πανταχού παρόν. Φοβούμαστε το φόβο, που είναι ένα ολόγραμμα που οι εξουσιαστές
έχουν εγκαταστήσει μέσα μας.
Η
δυσπιστία που αναφέρει ο Ηράκλειτος δεν είναι η αμφισβήτηση κάποιας δογματικής
πίστης, αλλά η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τη δυνατότητα μας για αυτοπραγμάτωση.
Τα θεϊκά πράγματα που μας διαφεύγουν είναι η αυτογνωσία, η γνώση, η ελευθερία.
Πιστέψτε λοιπόν στον εαυτό σας. Δείτε τον κόσμο κριτικά. Κάνετε ερωτήσεις.
Αμφισβητήστε, όχι γενικά και αόριστα αλλά ειδικά και τεκμηριωμένα. Μην
προσωποποιείται την αλήθεια. Μην πιστέψετε κάτι αν δεν το περάσετε πρώτα από
λογικό έλεγχο. Οι ειδικοί δεν λένε πάντα την αλήθεια ή όλη την αλήθεια. Όπου
υπάρχουν περισσότερες τις μιας απόψεις ακούστε τις όλες και στο τέλος κρίνετε
εσείς. Μην αντιμετωπίζετε με δυσπιστία τον εαυτό σας. Σκεφτείτε ότι το
ανέλπιστο μπορεί να γίνει πραγματικότητα γιαυτούς που αγωνίζονται και ελπίζουν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου