Σόλωνος, Επιστολές

 Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Α 64-66)

Α. Επιστολή στον Περίανδρο¹

Αναφέρεις ότι πολλοί προσπαθούν να υπονομεύσουν τη θέση σου. Αν σκοπεύεις να γλυτώσεις από αυτούς βιάσου. Συνωμότες μπορεί να υπάρχουν και ανάμεσα σε αυτούς που δεν υποψιάζεσαι για διάφορους λόγους. Αν θέλεις λοιπόν να γλυτώσεις από τους φόβους και τα άγχη της εξουσίας, εγκατέλειψε την και ζήσε αμέριμνα. Αν όμως θέλεις πάση θυσία να παραμείνεις τύραννος της Κορίνθου, φρόντισε ο μισθοφορικός στρατός σου που είναι το στήριγμα της εξουσίας σου να είναι ισχυρότερος από την πόλη. Αν το πετύχεις η πιθανότητα ανατροπής σου μηδενίζεται, λόγω του φόβου που θα προκαλεί η ισχύς σου. Δεν θα χρειάζεσαι ούτε καν να εξορίσεις κάποιο από τους πολιτικούς σου αντιπάλους.

Β. Επιστολή στον Επιμενίδη²

Είναι φανερό πώς ούτε οι δικοί μου νόμοι, ούτε η κάθαρση της Αθήνας από το Κυλώνειο Άγος³ που εσύ έκανες ωφέλησαν τη Αθήνα. Αυτό λόγω της κακής διακυβέρνησης. Αν η ηγεσία του κράτους είναι σωστή τότε και οι νόμοι είναι ωφέλιμοι. Αν αντίθετα οι κυβερνήτες είναι ιδιοτελείς, ακόμα και οι καλύτεροι νόμοι να ισχύουν είναι ανώφελοι.

Οι νόμοι μου δεν είναι καλύτεροι από νόμους άλλων πόλεων, αλλά για την έλευση της τυραννίας του Πεισίστρατου, φταίνε όσοι τους εφάρμοσαν πλημμελώς, δίνοντας του την ευκαιρία να υφαρπάσει την αρχή παρά τις νομικές απαγορεύσεις. Εγώ έλεγα την αλήθεια στους πολίτες και ο Πεισίστρατος τους κολάκευε. Και αυτοί προτίμησαν αυτόν που τους χάιδευε τα αυτιά παρά εμένα που τους έλεγα την πραγματικότητα χωρίς ωραιοποιήσεις.

Προσπαθώντας να αποτρέψω την επερχόμενη τυραννία έκανα το ακόλουθο  διάβημα: Κατέθεσα  τα όπλα μου στο στρατηγείο της πόλεως και τους φώναξα « Είμαι εξυπνότερος από αυτούς που δεν καταλαβαίνουν ότι ο Πεισίστρατος θέλει να γίνει τύραννος και γενναιότερος από αυτούς που το καταλαβαίνουν και σιωπούν από φόβο». Αυτοί όμως είπαν ότι τρελάθηκα και αγνόησαν το ξεκάθαρο μήνυμα μου.

Ακολούθως, παρόλο που έμεινα μόνος μου, ορκίστηκα στην πόλη λέγοντας: « Πατρίδα, εγώ ο Σόλωνας ο Αθηναίος ορκίζομαι να σε υπερασπιστώ με λόγια και έργα. Οι συμπολίτες μου όμως με θεωρούν τρελό γι’ αυτό αυτοεξορίζομαι. Αυτοί αν θέλουν ας γίνουν και σωματοφύλακες του τυράννου.»

Ο Πεισίστρατος κυνήγησε την εξουσία με άκρως δημαγωγικό τρόπο. Αυτοτραυματίστηκε και κατόπιν παρουσιάστηκε στο λαϊκό δικαστήριο⁴ λέγοντας ψέματα ότι τον τραυμάτισαν οι εχθροί του. Απαίτησε από τους δικαστές να του δώσουν φρουρά 400 ανδρών. Τους απέτρεψα γιατί κατάλαβα ότι αυτό ήταν το πρόσχημα για να καταλάβει την εξουσία. Τους μίλησα με λόγια δραματικά, να μην του παραχωρήσουν το δικαίωμα να έχει προσωπική ένοπλη δύναμη. Δεν με άκουσαν και ακολούθως  ανακηρύχθηκε τύραννος με την βοήθεια του φόβου των ροπάλων της προσωπικής του φρουράς.

Πραγματικά λυπούμαι γιατί οι κόποι μου πήγαν χαμένοι. Απελευθέρωσα τους φτωχούς από τη δουλεία των χρεών για να καταλήξουν δούλοι ενός φιλόδοξου ανδρός του Πεισίστρατου.

Σημειώσεις

1.       Περίανδρος (668-584 π.Χ.) Τύραννος της Κορίνθου

2.       Επιμενίδης ο Κρητικός, από τη Φαιστό ή την Κνωσό. Θρησκευτικός δάσκαλος προφήτης και μάντης. Κλήθηκε στην Αθήνα κατόπιν χρησμού της Πυθίας και την καθάρισε από τον λοιμό (αρρώστια)

3.       Κυλώνειο Άγος: Λοιμός που προέκυψε στην Αθήνα λόγω της σφαγής των οπαδών του Κύλωνα. Αυτοί κατέφυγαν ικέτες στο βωμό της Αθηνάς στην Ακρόπολη, μετά το ανεπιτυχές πραξικόπημα του αρχηγού τους. Πάρα την υποχρέωση των νικητών να σεβαστούν τους ικέτες τους εξόντωσαν. Η ιεροσυλία επέφερε επιδημία, που έληξε με τον καθαρμό του Επιμενίδη.

4.       Την Ηλιαία. Ιδρύθηκε από το Σόλωνα και έφτασε στη μέγιστη δύναμη ως όργανο απόδοσης δικαιοσύνης επί Περικλή.