Η αμφιλεγόμενη μορφή του Ιούδα Ισκαριώτη

Μιχάλης Α. Πόλης εκπαιδευτικός

Ο Ιούδας είναι το πλέον απαξιωμένο πρόσωπο στη διήγηση της Καινής Διαθήκης. Θεωρείται το αρχετυπικό σύμβολο της προδοσίας, ένας ελεεινός κλέφτης που υπέκυψε στο διάβολο και παρέδωσε τον υιό του Θεού στο θάνατο για το ευτελές χρηματικό τίμημα των τριάντα αργυρίων. Είναι όμως η εικόνα αυτή αληθινή πέρα για πέρα; Είναι ο Ιούδας ο αδιαμφησβήτητος  θύτης ή το μεγαλύτερο θύμα; Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απάντηση με βάση τις παραδοχές του σημαντικότερου κειμένου του Χριστιανισμού, δηλαδή της Καινής Διαθήκης. Όσο όμως θα δίνουμε απαντήσεις  θα προκύπτουν συνεχώς και νέα ερωτήματα…

Ο Ιησούς κατά τη χριστιανική πίστη είναι θεάνθρωπος. Εξ’ ορισμού είναι δισυπόστατο ον και κατέχει όχι μόνο τις ιδιότητες ενός τελείου ανθρώπου, αλλά και τις ιδιότητες του Παντοδύναμου και Πανάγαθου Θεού. Το Υπέρτατο Ον κατά τους χριστιανούς και όχι μόνο, είναι παντογνώστης. Γνωρίζει όλα τα συμβάντα είτε έγιναν στο παρελθόν, είτε στο παρόν, είτε θα γίνουν στο μέλλον. Προφανώς, με βάση τη χριστιανική πίστη, ο Ιησούς γνώριζε την προδοσία του Ιούδα πριν καν ο προδότης γεννηθεί. Όπως θα αποδείξουμε όμως με στοιχεία πιο κάτω, δεν αποτρέπει την προδοσία του Ιούδα.  Όχι μόνο αυτό. Φαίνεται  ότι οι συνθήκες για την επιτέλεση της προδοσίας, αν δεν έχουν προσχεδιαστεί, είναι επιτρεπτές από τη θεία πρόνοια.

Απαραίτητη συνθήκη για να μπορέσει να προδώσει κάποιος τον Ιησού ήταν να είναι μαθητής του, δηλαδή άνθρωπος του στενού του περιβάλλοντος. Ένας άγνωστος δεν θα μπορούσε να ξέρει ότι ο Ιησούς βρισκόταν στο όρος των Ελαιών την κρίσιμη νύκτα που έγινε η σύλληψη. Κατ’ επέκταση, δεν θα μπορούσε να οδηγήσει το στρατιωτικό απόσπασμα και να διαπράξει την προδοσία που οδήγησε στη σύλληψη και τον οδυνηρό θάνατο του Ιησού.

Οι μαθητές δεν επέλεξαν τον Ιησού ως δάσκαλο τους, αλλά επελέγησαν από αυτόν¹. Ως απόδειξη του ισχυρισμού αυτού παραθέτουμε τα ακόλουθα. Στο 6^ο κεφάλαιο του Ιωάννη βλέπουμε πολλούς που ακολουθούσαν τον Ιησού να σκανδαλίζονται και να τον εγκαταλείπουν. Όταν ο Ιησούς ρωτά τους Δώδεκα Μαθητές αν θέλουν και αυτοί να τον εγκαταλείψουν², ο Πέτρος διαβεβαιώνει τον Ιησού για την πίστη των  μαθητών στο πρόσωπο του, ως Υιού του Θεού. Ο Ιησούς τους αποκρίνεται έτσι:

«Δεν σας διάλεξα εγώ εσάς τους δώδεκα; Όμως ένας από εσάς είναι διάβολος. Εννοούσε τον Ιούδα, γιο του Σίμωνα τον Ισκαριώτη»  Ιωάννης Στ 70-71³

Από αυτούς τους εκπληκτικούς στίχους προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Ο Ιησούς κάλεσε τους μαθητές κοντά του και όχι το αντίστροφο.

2. Ο Ιησούς κάνει τον Ιούδα μαθητή του παρόλο που προ-γνωρίζει, ως Θεός, ότι  θα τον προδώσει.

3. Ο Ιησούς θα μπορούσε να απαλλάξει τον Ιούδα από το κακούργημα της προδοσίας αν δεν τον επέλεγε ως μαθητή του.

4. Σύμφωνα με τη χριστιανική θεολογία, οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να κάνουν επιλογές και να παίρνουν αποφάσεις. Αν η ελευθερία είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου, πόσο μάλλον του Θεανθρώπου. Ο Ιησούς, κάνοντας χρήση της ελευθερίας του θα μπορούσε να μην επιλέξει τον Ιούδα ως μαθητή του. Αφού το έκανε γνωρίζοντας εκ των προτέρων όσα θα επακολουθούσαν, πρέπει να συμπεράνουμε ότι η επιλογή του Ιούδα ήταν απαραίτητη για την επιτέλεση του Σχεδίου της Θείας Οικονομίας

5. Η λέξη Απόστολος σημαίνει αυτόν ο οποίος έχει επιλεγεί να φέρει εις πέρας μια αποστολή. Ο Ιούδας ήταν απόστολος και αφού ο Ιησούς ως Θεάνθρωπος είναι αλάνθαστος, πρέπει να υποθέσουμε ότι η επιλογή του Ιούδα ως μαθητή ήταν μια σωστή πράξη η οποία αφορούσε την εκτέλεση μιας αναγκαίας για τη σωτηρία του ανθρώπου αποστολής. Ποια όμως ήταν η αποστολή του Ιούδα; Προφανώς να προδώσει τον Ιησού για να μπορέσει αυτός δια της σταυρώσεως και της Αναστάσεως να πραγματοποιήσει το έργο της Σωτηρίας της ανθρωπότητας.

6. Αν ο Ιησούς δεν επέλεγε τον Ιούδα ως μαθητή του, θα τον απάλλασσε από το αίσχος της προδοσίας. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως το θεϊκό σχέδιο για τη σωτηρία του πεπτωκώτος Αδάμ, όπως είχε προαναγγελθεί από τους Θεόπνευστους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, δεν θα μπορούσε να εκτελεστεί.

Ο Ιούδας,  συνειδητά ή ασυνείδητα,  γίνεται όργανο του Σχεδίου του Θεού, για τη σωτηρία του ανθρώπου. Είναι  ταυτόχρονα θύμα, Θύτης  και αποδιοπομπαίος τράγος.

7. Είναι συγκλονιστική, όμως αναπόφευκτη παραδοχή: Την ώρα που ο Ιησούς καλεί τον Ιούδα να μπει στον κύκλο των Δώδεκα, το κάνει για να εκτελέσει ο Ισκαριώτης, τη μιαρή πλην αναπόφευκτη αποστολή της προδοσίας. Δεν το λέω εγώ, αλλά η Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς απευθυνόμενος στους μαθητές του λέγει στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο⁴:

« Είναι μερικοί από εσάς οι οποίοι δεν είναι πιστοί. Εγνώριζε δε από την αρχή ο Ιησούς ποιοι δεν τον πίστευαν και ποιος θα τον παρέδιδε στους εχθρούς του» Ιωάννης Στ 64

Η λέξη διακονία  σημαίνει την υπηρεσία, την βοήθεια, εξ’ου και διάκονος είναι ο  βοηθός του Ιερέα. Ο Πέτρος, στο Πρώτο κεφάλαιο των Πράξεων των Αποστόλων περιγράφει την αποστολή του Ιούδα του Ισκαριώτη ως εξής⁵:

«άνδρες αδελφοί, έπρεπε να εκπληρωθεί η προφητεία , την οποία διατύπωσε το Πνεύμα το Άγιο διαμέσου του Δαυίδ, αναφορικά με τον Ιούδα που έγινε οδηγός αυτών που συνέλαβαν τον Ιησού. Ο Ιούδας ήταν ένας απόστολος σαν και εμάς και έλαβε τον κλήρο αυτής της υπηρεσίας (διακονίας) » Πράξεις Α 16-17

Σύμφωνα με το εκπληκτικό αυτό κείμενο ο Ισκαριώτης ήταν καταδικασμένος να προδώσει τον Ιησού, αιώνες πριν τη γέννηση του. Το Άγιο Πνεύμα είναι αλάνθαστο  και ήδη από την εποχή του Δαυίδ, είχε χρησιμοποιήσει το στόμα του Εβραίου βασιλιά και προφήτη για να δογματίσει περί της προδοσίας του Ιούδα. Όταν ο ίδιος ο Θεός προκαθορίζει αυτή την τραγική μοίρα για ένα πλάσμα του πώς μπορεί αυτό να την ξεφύγει; Κατ’ επέκταση  τι νόημα έχει να καταδικάσουμε τον Ιούδα, ο οποίος δεν είναι παρά μια αξιοθρήνητη ύπαρξη με προκαθορισμένη αποστολή την εκτέλεση του θεϊκού σχεδίου; Μόνο μη νοήμονα όντα θα καταδίκαζαν μια μαριονέτα.

Οι θεολόγοι θα διαφωνήσουν. Ο Θεός θα μας πουν προ-γνωρίζει, δεν προκαθορίζει την πορεία των γεγονότων σεβόμενος την ελευθερία μας. Το επιχείρημα αυτό δεν φαίνεται λογικό. Αν κάτι είναι γνωστό εκ των προτέρων είναι νομοτελειακά προκαθορισμένο. Ο Θεός προγνωρίζει την προδοσία σημαίνει ότι αυτή είναι προκαθορισμένη, ενώ ποια πρόγνωση  μπορεί να γίνει για ένα αβέβαιο γεγονός, αφού ως τέτοιο κανείς δεν το έχει τελεσίδικα προκαθορίσει;

Ο Ιούδας θα πρέπει να ήταν εξαιρετικά άτυχος. Πρώτο γιατί κληρώθηκε μόνος αυτός σε όλη την ανθρωπότητα να προδώσει τον γιο του Θεού. Δεύτερο γιατί, παρόλο που ήταν ένα άβουλο πιόνι  φορτώθηκε τις κατάρες και το ανάθεμα για την πράξη του. Οι επικριτές του δεν λαμβάνουν υπόψη ότι η πράξη του είναι η αναγκαία εισαγωγή του Θείου δράματος. Ούτε μετριάζουν την οργή τους από το γεγονός ότι ο προδότης αυτοτιμωρήθηκε. Το άσβεστο μίσος για τον αποδιοπομπαίο παραμένει....

Υπάρχουν πολλοί προδότες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Άνθρωποι που πρόδωσαν ολόκληρους λαούς: Εφιάλτης, Πεταίν, Ιωαννίδης…Πόσοι από αυτούς αυτοκτόνησαν από τύψεις συνειδήσεως; Μπορεί ένα διεφθαρμένο, πορωμένο άτομο να έχει τύψεις συνειδήσεως και να αυτοκτονήσει λόγω των τύψεων αυτών;  

Σύμφωνα με τον Ιωάννη ο Ιούδας ήταν κλέφτης. Ήταν επίσης ο ταμίας της αποστολικής κοινότητας. (Ιωάννης ΙΒ 6). Είναι δυνατόν να δεχτούμε ότι ο   Ιησούς έβαλε ένα κλέφτη να φυλάει το Ταμείο; Ήταν τελικά ο Ιούδας κλέφτης ή ένα υπεύθυνο μέλος της κοινότητας των μαθητών;

Ο διάβολος βάζει πειρασμούς στους χριστιανούς για να αμαρτήσουν. Τοποθετώντας όμως «τον κλέφτη» Ιούδα ως ταμία του, ο Ιησούς δεν τον βάζει  σε πειρασμό να υποκύψει στο πάθος της κλοπής; Προφανώς ο Ιησούς δεν θα έπαιζε το ρόλο του διαβόλου.  Ο Ιούδας ήταν ο καταλληλότερος για διαχειριστής του κοινού ταμείου. Είχε διαχειριστικές και λογιστικές ικανότητες και ο Ιησούς το ήξερε. Γι’ αυτό του ανάθεσε αυτή την υπεύθυνη θέση.

Με βάση τη χριστιανική κοσμοθεωρία υπάρχει θεία πρόνοια. Ο Θεός επιτρέπει το κακό και τον πόνο μόνο για παιδαγωγικούς σκοπούς και για εξυπηρέτηση του καλώς νοούμενου συμφέροντος του ανθρώπου. Ποια όμως ήταν η καλύτερη μεταχείριση που θα μπορούσε να τύχει ο Ιούδας για την εξυπηρέτηση του καλώς νοούμενου συμφέροντος της προσωπικής του σωτηρίας; Θα αφήσουμε τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Ιησού να απαντήσει την ερώτηση αυτή μέσα από τα ευαγγελικά κείμενα.

Βρισκόμαστε στο μυστικό δείπνο. Ενώ οι μαθητές  τρώγουν, ο Ιησούς τους αιφνιδιάζει λέγοντας τους ότι ένας από αυτούς θα τον προδώσει⁶. Αυτοί λυπημένοι τον ρωτούν για τον εαυτό τους για να εξακριβώσουν την ταυτότητα του προδότη. Ο Ιησούς λέει ότι ο προδότης είναι αυτός ο οποίος βούτηξε μαζί του το χέρι στην πιατέλα. Η ερώτηση των μαθητών «μήπως εγώ είμαι κύριε; » Δεν είναι λογική. Ένα άτομο που δεν του έχει περάσει ποτέ η ιδέα να προδώσει, τι νόημα έχει να ρωτάει αν θα διαπράξει προδοσία; Μήπως αν κατονόμαζε ο Ιησούς κάποιον άλλο αυτός θα εκτελούσε την προδοσία, για να επαληθεύσει την πρόβλεψη του δασκάλου του; Αν η προδοσία όμως μπορεί να θεωρηθεί ως πράξη προδιαγεγραμμένη, ως απαίτηση του ιδίου του Θεού, με ποιο ηθικό έρεισμα θα έρθουμε εκ των υστέρων να κατακρίνουμε τον άνθρωπο που θα αναλάβει τον πικρό αυτό ρόλο;

Η απάντηση του Ιησού⁷ στα ερωτήματα των μαθητών γεννάει άλλα τεράστια  ερωτήματα. Ας την παραθέσουμε αυτούσια για να την σχολιάσουμε.

« Ο μεν υιός του ανθρώπου φεύγει από την ζωή, εκπληρώνοντας τις προφητείες που μιλούν γι’ αυτόν. Αλίμονο όμως στον άνθρωπο εκείνο, που θα τον παραδώσει. Θα ήταν καλύτερο για τον άνθρωπο αυτό να μην είχε γεννηθεί» Ματθαίος ΚΣτ 24

Με αυτά τα εκπληκτικά λόγια, ο Ιησούς παραδέχεται ότι η θεία πρόνοια δεν έπραξε το καλύτερο δυνατό για τον Ιούδα. Αν ήταν καλύτερα να μην είχε γεννηθεί ο Ιούδας γιατί ο Θεός δεν το φρόντισε; Ένα πρόβλημα υπογονιμότητας της μητέρας ή μια αποβολή ενώ ήταν έμβρυο. Μια μετανάστευση σε μια μακρινή περιοχή. Μια οποιαδήποτε άλλη συγκυρία και ο τραγικός κομπάρσος θα γλύτωνε τον φρικτό ρόλο που του επιφύλασσε το θεϊκό σχέδιο. Αλλά η εκπλήρωση του σχεδίου της Σωτηρίας της ανθρωπότητας υπερέχει προφανώς της ατομικής σωτηρίας του Ιούδα. Αυτό που ακολουθεί στη συνέχεια το επιβεβαιώνει.

Σύμφωνα με το ευαγγέλιο, ο Ιούδας έγινε δαιμονισμένος⁸  λίγο πριν την προδοσία, κατά τη διάρκεια του μυστικού δείπνου. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.  Σύμφωνα με τους ευαγγελιστές ο Ιησούς είναι άριστος εξορκιστής. Όταν τον βλέπουν τα δαιμόνια τρέμουν από το φόβο τους και αυτός απελευθερώνει τους δαιμονισμένους με ένα του λόγο μόνο. Σε μια περίπτωση τα έντρομα δαιμόνια τον παρακαλούν να μην τα στείλει στη κόλαση, αλλά σε ένα κοπάδι χοίρων. (Μάρκος Ε12). Σε άλλη περίπτωση ο Ιησούς διατάζει το δαιμόνιο να σιωπήσει και να εγκαταλείψει το σώμα του δαιμονισμένου και αυτό έντρομο τον υπακούει. (Λουκάς Δ35 ). Στην διάρκεια του μυστικού δείπνου συμβαίνει όμως κάτι παράξενο. Ας αφήσουμε τον Ιωάννη να μας το παρουσιάσει.

« Αποκρίνεται ο Ιησούς. Αυτός είναι (ο προδότης) , στον οποίο θα δώσω το ψωμί που θα βουτήσω στη πιατέλα. Μετά που έφαγε το ψωμί ο Ιούδας, τότε μπήκε μέσα του ο σατανάς. Τότε του είπε ο Ιησούς. Αυτό που έχεις να κάνεις κάνε το γρήγορα» Ιωάννης ΙΓ 26-27

Οι μαθητές ρωτούν τον Ιησού να τους αποκαλύψει το όνομα του προδότη. Η ερώτηση δεν είναι αυθόρμητη, αλλά αποτέλεσμα της δήλωσης του Ιησού ότι κάποιος  μαθητής του θα τον προδώσει. (Ιωάννης ΙΓ 21). Ο Ιησούς λέγει ότι ο προδότης είναι αυτός στον οποίο θα δώσει το ψωμί, που βούτηξε το ζωμό. Στο κείμενο δεν αναφέρεται ότι η απάντηση του Ιησού ήταν χαμηλόφωνη, αλλά εφόσον είναι η απόκριση στην ερώτηση ενός εκ των δώδεκα έχουμε κάθε δικαίωμα να πιστεύουμε ότι την άκουσαν όλοι συμπεριλαμβανομένου και του Ιούδα. Ο Ιησούς δίδει το ψωμί στον Ιούδα υποδεικνύοντας του, εμμέσως πλην σαφώς, ότι είναι ο προδότης. Τότε ο σατανάς μπαίνει στο παιγνίδι και σύμφωνα με τον Ιωάννη καταλαμβάνει τον Ιούδα. Γιατί έπρεπε ο σατανάς να καταλάβει τον Ιούδα αμέσως μετά την αναγγελία του Ιησού; Μήπως για να τον πείσει να εκτελέσει την προδοσία με βάση το θεϊκό σχέδιο; Αυτό που ακολουθεί είναι πράγματι θαύμα, όμως κανένας θεολόγος δεν το σχολιάζει! Ο Ιησούς δεν αντιδρά στο δαιμονισμό του μαθητή του. Σε άλλες περιπτώσεις είχε απελευθερώσει άγνωστα του άτομα από τα δαιμόνια που τα κατείχαν. Όμως ο σατανάς καταλαμβάνει ένα από τους στενότερους μαθητές του μπροστά στα μάτια του και αυτός παραμένει απαθής. Αλλά οι δαίμονες σύμφωνα με τον χριστιανισμό είναι πολύ ασθενέστεροι από τον Τριαδικό Θεό. Όταν δρουν εναντίον των ανθρώπων, αυτό γίνεται κατά παραχώρηση, δηλαδή με την άδεια, ή τουλάχιστον την ανοχή του θεού. Το συμπέρασμα προφανέστατο. Ένας δαίμονας καταλαμβάνει τον Ιούδα με την ανοχή του Ιησού, εφόσον η πράξη αυτή εξυπηρετεί το Σχέδιο της Θείας Οικονομίας.  Ο δαίμονας αφήνεται να καταλάβει τον Ιούδα για να τον ωθήσει στην προδοσία και να πραγματοποιηθεί το σχέδιο του Θεού. Ολοφάνερα ο Ισκαριώτης είναι Όργανο της Θείας Πρόνοιας.

Η στάση του δαίμονα είναι παράδοξη. Σύμφωνα με την χριστιανική πίστη ο σατανάς συνεχώς αντιστρατεύεται το Θεό, προσπαθεί να ματαιώσει τα σχέδια του και να παρασύρει τους ανθρώπους μακριά του. Στην περίπτωση μας, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι στρατηγικός στόχος του σατανά είναι η ματαίωση της ανάστασης του Ιησού. Αν το πετύχει αυτό θα ματαιώσει τη σωτηρία των ανθρώπων και την καταπάτηση του σκοτεινού βασιλείου του Άδη. Σύμφωνα με τις προφητείες του ίδιου του Ιησού, της ανάστασης του προηγείται ο σταυρικός του θάνατος. Χωρίς σταύρωση δεν υπάρχει ανάσταση, άρα είναι προς το συμφέρον του σατανά να εμποδίσει τη σταύρωση του Ιησού πάση θυσία, γιατί του πρόσκαιρου θριάμβου του επί του αντιπάλου του έπεται οδυνηρότατη  ήττα τρεις ημέρες αργότερα.

Όμως ο σατανάς δρα αυτοκαταστροφικά. Παίζει ως ηλίθιος το παιγνίδι του αντιπάλου του. Αυτό αποδεικνύεται και με την ακόλουθη αναφορά από την Καινή Διαθήκη. Ο Λουκάς διαφωνεί με τον Ιωάννη αναφορικά με το χρόνο κατάληψης του Ιούδα από το σατανά, εφόσον την τοποθετεί μεταξύ της Κυριακής των Βαΐων και του μυστικού δείπνου. Λέγει επί του θέματος ο Λουκάς:

« Μπήκε ο σατανάς στον Ιούδα τον Ισκαριώτη, ένα από τους δώδεκα μαθητές και αφού έφυγε συνομίλησε με τους αρχιερείς και τους γραμματείς αναφορικά με τον τρόπο που θα τους παρέδιδε τον Ιησού» Λουκάς ΚΒ 3-4

Γιατί ο σατανάς μπαίνει στον κόπο να παροτρύνει τον Ιούδα να κάνει την προδοσία; Για να διευκολύνει τον αντίπαλο του; Ο ίδιος ο Ιησούς σε προγενέστερο επεισόδιο παραδέχεται ότι έργο του σατανά είναι η παρεμπόδιση του πάθους. Όταν ο Πέτρος προσπαθεί να τον πείσει να μην πάει στην Ιερουσαλήμ για να σώσει τη ζωή του, ο γιός της Μαρίας  αποκαλεί τον μαθητή του σατανά. Επί λέξη:

«Ο Πέτρος μίλησε ιδιαιτέρως στον Ιησού και τον επετίμησε λέγοντας του: Ας γίνει έλεος για σένα Κύριε για να αποφύγεις το μαρτύριο. Ο Ιησούς τότε στράφηκε και είπε στον Πέτρο. Πήγαινε μακριά μου σατανά! Είσαι για μένα σκάνδαλο και πειρασμός γιατί δεν σκέφτεσαι με βάση το θεϊκό σχέδιο αλλά ανθρώπινα» Ματθαίος ΙΣτ:23

Όποιος προσπαθεί να πείσει τον Ιησού να αποφύγει το πάθος χαρακτηρίζεται από το γιο της Μαρίας ως σατανάς. Ο παντογνώστης Ιησούς φαινομενικά κάνει λάθος γιατί ο σατανάς φροντίζει για την εφαρμογή του θεϊκού σχεδίου πείθοντας τον Ιούδα να παραδώσει το δάσκαλο του στους εχθρούς του και βγάζοντας τους τελευταίους από ένα σωρό προβλήματα. Τι ελπίζει ο σατανάς να πετύχει διευκολύνοντας το σχέδιο του αντιπάλου του;. Προφανώς ο Ιησούς εξαπάτησε, με την καλή έννοια, τον άγγελο του σκότους βάζοντας τον να ευκολύνει άθελα του την πραγματοποίηση του σχεδίου της ανθρώπινης σωτηρίας.

Ο Ιούδας είναι τώρα έτοιμος για τη χαριστική βολή. Πρώτα ο Ιησούς τον υποδεικνύει, εμμέσως πλην σαφώς, ως τον προδότη μεσούντος του δείπνου. Αμέσως μετά ο σατανάς τον καταλαμβάνει. Ακολούθως ο Ιησούς του δίνει αυτή τη φρικτή εντολή:

«Λέγει εις αυτόν ο Ιησούς ο ποιείς ποίησον τάχυον» Ιωάννης ΙΓ 27

Αυτό που έχεις να κάνεις Ιούδα κάνε το μια ώρα γρηγορότερα, παροτρύνει ο δάσκαλος τον μαθητή. Τί όμως πάει να κάνει ο Ιούδας που πρέπει να το τελειώσει μια ώρα γρηγορότερα; Μια φρικτή προδοσία για την οποία η χριστιανοσύνη  θα τον ανακηρύξει πρύτανη της κολάσεως χωρίς δικαίωμα αφέσεως. Γιατί ο Ιησούς βιάζεται να στείλει τον Ιούδα στην εκτέλεση της παράδοσης στους ανόμους Ιουδαίους του Υιού του ανθρώπου; Φυσικά δεν μπορούμε να κατακρίνουμε το Θεάνθρωπο, αλλά να δώσουμε μια ερμηνεία. Μια πιθανή εξήγηση  είναι η ακόλουθη:

 Όταν ενσαρκώθηκε ο Λόγος πέρασε από την Πανταχού Παρουσία και τη Θεία Μακαριότητα, στο γήινο χώρο για να ταπεινωθεί και να υποφέρει ως άνθρωπος, με τη φρικτή σταυρική θυσία και να χαρίσει σε όλους μας την ευκαιρία για αιώνια ζωή, θέωση και αθανασία. Όταν ο ίδιος ο Θεός υποβάλλεται σε μια τέτοια μεγάλη θυσία, τότε ένας άνθρωπος εκ μέρους όλης της ανθρωπότητας πρέπει να υποβληθεί σε μια ακόμα μεγαλύτερη  θυσία. Ο Θείος Λόγος είχε ταπεινωθεί ως τον εξανθρωπισμό και το Πάθος. Ο Ιούδας ως εκπρόσωπος της ανθρωπότητας έπρεπε να ταπεινωθεί ως την προδοσία, τη χειρότερη μορφή ατιμίας, αιώνιου εξευτελισμού και ταπείνωσης.

Ο αιώνιος Θεός περνά προσωρινά το πάθος της σταύρωσης. Ο θνητός μαθητής περνά το πάθος  της αιώνιας κόλασης. Η Ουράνια Τάξη πρέπει να αντανακλά την επίγεια… ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς

Αν η πιο πάνω ερμηνεία δεν είναι σωστή προκύπτει το ερώτημα: Τι έλπιζε να πετύχει ο Ιούδας όταν αποφάσιζε να παραδώσει τον Ιησού; Πόσο συνειδητοποιούσε το ρόλο που κλήθηκε να παίξει; Η απόφαση της προδοσίας είναι φρικτή, όμως ο Ιούδας δεν φαίνεται να ήθελε να εξοντώσει τον Ιησού. Αυτό φαίνεται από το απεγνωσμένο διάβημα του προς τους αρχιερείς.

« Όταν είδε ο Ιούδας ότι ο Ιησούς καταδικάστηκε⁹, μετάνιωσε για την πράξη του και επέστρεψε τα αργύρια της προδοσίας στους αρχιερείς και τους πρεσβυτέρους λέγοντας τους ότι έκανε λάθος και παρέδωσε ένα αθώο. Αυτοί του είπαν ότι δεν τους ενδιαφέρει και ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει μόνος τις συνέπειες των πράξεων του. Τότε ο Ιούδας έριξε τα χρήματα στο δάπεδο του ναού και αφού έφυγε, έθεσε τέρμα στη ζωή του αυτοκτονώντας με απαγχονισμό» Ματθαίος ΚΖ3-5

Ο κλέφτης, ο ανέντιμος προδότης ο οποίος μπορούσε να πωλήσει ένα φίλο του για ευτελές χρηματικό ποσό, παρουσιάζει μια ευαισθησία πρωτόγνωρη, για ένα άτομο που χαρακτηρίζεται ως το άκρον άωτο της ανεντιμότητας. Έτσι:

1. Αναγνωρίζει το λάθος της προδοσίας, όχι κλαίοντας παράμερα όπως ο Πέτρος, αλλά διακηρύττοντας το λάθος του μπροστά στους εχθρούς του Ιησού.

2. Προσπαθεί να σώσει τον Ιησού επιστρέφοντας τα χρήματα της προδοσίας και  καλώντας τους αρχιερείς να  αφήσουν ελεύθερο τον Ναζωραίο. Μα αν το κίνητρο της προδοσίας ήταν η φιλαργυρία γιατί επέστρεψε τα χρήματα;

3. Όταν η προσπάθεια του να απελευθερώσει τον Ιησού αποτυγχάνει,  ο Ιούδας βρίσκεται σε τέλεια απόγνωση και απελπισία. Διαπιστώνει ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε δεν είναι αναστρέψιμη. Παρόλο που ο δάσκαλος του με τη φράση « αυτό που έχεις να κάνεις κάνε το γρήγορα» Ιωάννης ΙΓ 27 ουσιαστικά το παρότρυνε να τον παραδώσει, θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνο τον εαυτό του για τον επικείμενο θάνατο του Ιησού. Η ντροπή του είναι τεράστια. Πού να πάει και πώς να την κρύψει; Πώς να μιλήσει ξανά σε φίλους και συμμαθητές αφού το στίγμα της ντροπής και της προδοσίας θα τον κατάτρεχε παντού και πάντα; Το κακό που έκανε φαίνεται  ανεπανόρθωτο και επιβάλλει στον εαυτό του την ύψιστη ποινή για να εξιλεωθεί. Καταδίκη εις Θάνατο. Η προδοσία είναι βέβαια μια φρικτή πράξη, όμως η αυτοτιμωρία του προδότη δεν είναι ικανή να φέρει την εξιλέωση, ιδίως αν δούμε τον προδότη ως άβουλο όργανο της θεϊκής βούλησης;

Ο Ιούδας προκάλεσε θάνατο και αυτοτιμωρείται με θάνατο. Αν και είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης, στην οδυνηρή αυτή ιστορία, φορτώνεται  όλες τις ευθύνες . Με αυστηρότητα επιβάλλει στον εαυτό του την μέγιστη των ποινών, για να έχει το δικαίωμα να εγκαταλειφθεί στη λήθη και τη σιωπή....

Σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο η αυτοκτονία του Ιούδα προηγείται χρονικά του θανάτου του Ιησού επί του σταυρού. Κατά την παραμονή του στον Άδη, ο Ιησούς δίδαξε στους κεκοιμημένους τη μετάνοια. Ανάμεσα σε όσους είχαν κοιμηθεί πριν την ανάσταση συγκαταλέγεται και ο Ιούδας. Είμαστε σίγουροι ότι ο Ιούδας δεν πήρε άφεση από τον Κύριο; Ανεξάρτητα όμως αν ο Θεάνθρωπος τον συγχώρησε, οι χριστιανοί  δεν συγχωρούν τον Ιούδα. Η  χριστιανική αγάπη γι’ αυτόν είναι τόσο πραγματική όσο και η ανυπαρξία. Καίμε τα ομοιώματα του εδώ και 2000 χρόνια, αναβιώνοντας έτσι μια φορά το χρόνο τη φρικτή εποχή της Ιεράς Εξέτασης. Η συμβολική έστω παράδοση ενός ανθρώπινου ομοιώματος στη φωτιά, τι άλλο δηλώνει από άσβεστο μίσος;

Παραπομπές

1.      Ιωάννης ΙΕ 16 « Ουχ υμείς με εξελέξασθε, αλλ’ εγώ εξελεξάμην υμάς..»

2.       Ιωάννης Στ 6, 66-68: Ἐκ τούτου πολλοὶ ἀπῆλθον ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εἰς τὰ ὀπίσω καὶ οὐκέτι μετ᾿ αὐτοῦ περιεπάτουν. εἶπεν οὖν ὁ Ἰησοῦς τοῖς δώδεκα· μὴ καὶ ὑμεῖς θέλετε ὑπάγειν; ἀπεκρίθη οὖν αὐτῷ Σίμων Πέτρος· Κύριε, πρὸς τίνα ἀπελευσόμεθα; ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις·

3.       Ιωάννης Στ 70-71 « απεκρίθη αυτοίς ο Ιησούς. Ουκ εγώ υμάς τους δώδεκα εξελεξάμην; Και εξ υμών εις διάβολος εστίν. Έλεγε δε τον Ιούδαν Σίμωνος Ισκαριώτην...»

4.       Ιωάννης Στ 64 « αλλ’ εισίν εξ υμών τίνες οι ου πιστεύουσιν. Ηδει γαρ εξ’ αρχής ο Ιησούς τίνες εισίν οι μη πιστεύοντες και τις εστίν ο παραδώσων αυτόν.»

5.       Πράξεις Α 16-17 «ἄνδρες ἀδελφοί, ἔδει πληρωθῆναι τὴν γραφὴν ταύτην ἣν προεῖπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον διὰ στόματος Δαυΐδ περὶ Ἰούδα τοῦ γενομένου ὁδηγοῦ τοῖς συλλαβοῦσι τὸν Ἰησοῦν,  ὅτι κατηριθμημένος ἦν σὺν ἡμῖν καὶ ἔλαχε τὸν κλῆρον τῆς διακονίας ταύτης».

6.       Λουκάς ΚΒ 21-22 « πλην ιδού η χειρ του παραδίδοντος με μετ’ εμού επί της τραπέζης. Και ο μεν υιός του ανθρώπου πορεύεται κατά το ορισμένον. Πλην ουαί τω ανθρώπω εκείνω δι’ ου παραδίδοται»

7.       Ματθαίος ΚΣτ 24 « ο μεν υιός του ανθρώπου  υπάγει καθώς γέγραπται περί αυτού. Ουέ δε τω ανθρώπω εκείνω, δι ου ο υιός του ανθρώπου παραδίδοται. Καλόν ην αυτώ ή ουκ εγεννήθη ο άνθρωπος εκείνος.»

8.                 8.         Ιωάννης ΙΓ 26-27 « αποκρίνεται δε ο Ιησούς. Εκείνος εστίν ω εγώ βάψας το ψωμίον επιδώσω. Και εμβάψας το                 ψωμίον δίδωσιν Ιούδα Σίμωνος Ισκαριώτη και μετά το ψωμίον τότε εισήλθεν εις εκείνον ο σατανάς. Λέγει                  εις αυτόν ο Ιησούς ο ποιείς ποίησον τάχυον»

9.                 9.  Ματθ. 27,3-5Τότε ἰδὼν Ἰούδας ὁ παραδιδοὺς αὐτὸν ὅτι κατεκρίθη, μεταμεληθεὶς ἀπέστρεψε τὰ τριάκοντα              ἀργύρια τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις λέγων· ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀθῷον. οἱ δὲ εἶπον· τί πρὸς                  ἡμᾶς; σὺ ὄψει.  καὶ ῥίψας τὰ ἀργύρια ἐν τῷ ναῷ ἀνεχώρησε, καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο.

10.    Λουκάς ΚΒ 3-4 « εισήλθε δε ο σατανάς εις Ιούδαν τον επικαλούμενον Ισκαριώτην, όντα εκ του αριθμού των δώδεκα, και απελθών συνελάλησεν τοις αρχιερεύσι και γραμματεύσοι και στρατηγοίς το πώς αυτόν παραδώ αυτοίς»

11.    Μάρκος ΙΔ 21 « ο μεν υιός του ανθρώπου  υπάγει καθώς γέγραπται περί αυτού. Ουέ δε τω ανθρώπω εκείνω, δι ου ο υιός του ανθρώπου παραδίδοται. Καλόν ην αυτώ ή ουκ εγεννήθη ο άνθρωπος εκείνος.»