Το στοίχημα του Πασκάλ και ο ληστής που μετανόησε πάνω στο σταυρό

Μιχάλης Α. Πόλης, Εκπαιδευτικός

Ο Blaise Pascal (1623-1662)  Γάλλος μαθηματικός και φυσικός, είναι επίσης γνωστός για τις μεταφυσικές του συζητήσεις και το περίφημο στοίχημα που φέρει το όνομα του. Ο μεγάλος αυτός επιστήμονας είχε φτάσει στο συμπέρασμα ότι η  μαθηματική απόδειξη  της ύπαρξης του θεού είναι αδύνατη. Έλεγε όμως πως είναι προς το συμφέρον των ανθρώπων να πιστέψουν στην ύπαρξη του θεού και αποδείκνυε το συλλογισμό του ως εξής:

Στο μέγα ερώτημα της ύπαρξης ή όχι του θεού, υπάρχουν οι ακόλουθες δύο πιθανές απαντήσεις:

1.    Ο Θεός υπάρχει.

2.    Ο Θεός δεν υπάρχει.

Α. Αν στοιχηματίσω υπέρ της πρώτης πιθανότητας είπε ο Πασκάλ και ζήσω με βάση τα δόγματα της εκκλησίας τότε:

1.    Αν υπάρχει θεός τότε θα κερδίσω τον παράδεισο, δηλαδή  αιώνια ζωή και μακαριότητα, ένα κέρδος ποιοτικά απείρως μεγάλο και χρονικά ατελεύτητο.

2.    Αν δεν υπάρχει θεός τότε δεν θα κερδίσω τίποτα, αλλά ούτε και θα χάσω κάτι, αφού θα ζήσω, έτσι κι αλλιώς, μια μετρημένη επίγεια ζωή.

Β. Αν στοιχηματίσω υπέρ της δεύτερης πιθανότητας δηλαδή ότι δεν υπάρχει θεός και ζήσω ως άθεος,  τότε:

1. Αν υπάρχει θεός θα έχω υποστεί άπειρη ζημιά, αφού η κόλαση είναι μαρτύριο άπειρης διάρκειας και απροσμέτρητου πόνου χωρίς τέλος.

2. Αν δεν υπάρχει θεός θα έχω δικαιωθεί θεωρητικά βέβαια, αλλά η δικαίωση μου δεν θα επιφέρει σε μένα κανένα πρακτικό όφελος, αφού η ζωή μου θα λήξει με το θάνατο.

Άρα συμπέρανε ο Πασκάλ ένας λογικός άνθρωπος πρέπει να πιστεύει στο θεό γιατί η πίστη αυτή μόνο όφελος είναι δυνατόν να φέρει. Απεναντίας η απιστία ακόμα και να είναι σωστή δεν φέρει όφελος, ενώ αν είναι λάθος οδηγεί σε άπειρη ζημιά. Η πίστη στο Θεό είναι ένα στοίχημα μεγάλου δυνητικού οφέλους αν το κερδίσεις και μηδενικής απώλειας αν το χάσεις.

Τι σχέση όμως έχουν τα πιο πάνω με το ληστή που μετανόησε πάνω στο σταυρό και σώθηκε τη τελευταία στιγμή αφού από την κόλαση μεταπήδησε στον παράδεισο; Ομολογώ ότι πάντοτε έβλεπα την περίπτωση του ληστή με δυσπιστία. Ενώ αντιμετώπιζα με ειλικρινή θαυμασμό την περίπτωση των χριστιανών μαρτύρων οι οποίοι  θυσίαζαν τη ζωή τους για την πίστη τους στο Χριστό και αποδείκνυαν το πιστεύω τους με το αίμα τους, έθετα το ερώτημα για το τι διακινδύνευε o ληστής διακηρύττοντας την πίστη του, ενώ ήδη ήταν ετοιμοθάνατος πάνω στο σταυρό.

 Σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Λουκά ( ΚΓ 39 -43 ) η ακόλουθη συνομιλία έλαβε χώρα πάνω στο Γολγοθά μεταξύ του Ιησού και των δύο σταυρωμένων ληστών:

Ένας από τους σταυρωμένους κακούργους βλασφημούσε τον Ιησού και έλεγε: Αν είσαι εσύ ο Χριστός σώσε τον εαυτό σου και εμάς. Ο δεύτερος κακούργος έκανε παρατήρηση στον πρώτο και του είπε: Δεν φοβάσαι το Θεό; Εμείς υποφέρουμε τη δίκαια τιμωρία για τα κακουργήματα που κάναμε, αυτός όμως τίποτε κακό δεν έπραξε. Και είπε στον Ιησού: Κύριε θυμήσου με  όταν έρθεις στην βασιλεία σου. Ο Ιησούς τότε είπε στον μετανοημένο ληστή: Αλήθεια σου λέγω από σήμερα θα είσαι μαζί μου στον παράδεισο.

Δηλώνοντας την πίστη του στον Ιησού ο μετανοημένος ληστής δεν είχε τίποτε να χάσει και πολλά να κερδίσει, αν δούμε την πράξη του με βάση το στοίχημα του Pascal. Παραθέτουμε πιο κάτω ένα παρόμοιο συλλογισμό:

1.  Αν ο Ιησούς δεν ήταν ο θεάνθρωπος σωτήρας της ανθρωπότητας, τότε η δήλωση μετανοίας του ληστή ουδέ κατ’ ελάχιστον θα δυσχέρανε τη θέση του. Αυτό γιατί ήταν ήδη στα πρόθυρα του θανάτου και η δήλωση του δεν μπορούσε να τον φέρει σε χειρότερη θέση από αυτή που ήδη βρισκόταν. Θα πέθαινε έτσι κι αλλιώς τις επόμενες ώρες είτε μετανοούσε είτε όχι.

2.  Αν όμως ο Ιησούς ήταν ο θεάνθρωπος σωτήρας της ανθρωπότητας, ο ληστής θα είχε διπλό κέρδος. Πρώτο γιατί θα απέφευγε την αιώνια τιμωρία της κόλασης και δεύτερο γιατί, όχι μόνο θα πετύχαινε παραγραφή των αμαρτιών του, αλλά θα κέρδιζε την αιώνια ανταμοιβή, δηλαδή τη μακαριότητα του παραδείσου. 

Δεκαέξι αιώνες πριν τον Pascal ο ληστής φαίνεται να συνέλαβε την ουσία του στοιχήματος του. Παρόλο που δεν μπορείς να μπεις στα μύχια της σκέψης κανενός ανθρώπου, πόσο μάλλον κάποιου που υποφέρει φρικτά καρφωμένος στο ξύλο και βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου, είναι φανερό ότι ο ληστής την ώρα που συνομιλούσε με τον Ιησού είχε διαύγεια πνεύματος.   Είναι γεγονός ότι αν στοιχηματίσεις ότι υπάρχει Θεός και ζήσεις με βάση το θέλημα του και όντως υπάρχει, τότε κερδίζεις τα πάντα, αλλά ακόμα και να αποδειχθεί ότι πόνταρες λάθος  δε θα χάσεις τίποτα. Ο ληστής ίσως στοιχημάτισε και κέρδισε. Κυριολεκτικά έκλεψε τον παράδεισο. Σε αντίθεση με τους άλλους αγίους δεν έζησε ένα βίο ασκητικό με νηστεία και προσευχή ούτε κέρδισε τον παράδεισο ως μάρτυρας, αλλά έζησε ζωή αμαρτωλή και κατάφερε να μετανοήσει κυριολεκτικά στο παρά πέντε της ζωής του..Πόνταρε στο σωστό στοίχημα και κέρδισε το μεγαλύτερο έπαθλο με τη μικρότερη προσπάθεια.